________________
સાધનાના સાધન તરીકે શરીરને ટકાવવા માટે ભોજન લેવાનું છે. ખરા અર્થમાં પારણાની ઘટના આત્માર્થીના જીવનમાં કદી બનતી જ નથી. આત્માર્થી જીવ અખંડ તપસ્વી હોય છે. કારણ કે એનું પારણું પણ એક પ્રકારનો તપ હોય છે.
રસશૂન્ય યોગ અને રસશૂન્ય ભોગ એ બંને ખરા અર્થમાં અર્થશૂન્ય હોય છે. છપ્પન ભોગના થાળો અને ધૂળના ઢગલા આ બંનેમાં જ્યારે કોઈ ફરક જ ન લાગે, ત્યારે “રસ પેદા જ ક્યાંથી થશે ? ભોજનપ્રાપ્તિ માટેની લાલાયિતતા એ ગેરસમજ છે. તપ એ સમજ છે. સમ્યક સમજ. ખરા તપસ્વી એ છે જે ફક્ત તનથી ભૂખ્યા હોય, મનથી ભૂખ્યા ન હોય.
પ્રભુ હસ્તિનાપુર પધારે છે. શ્રેયાંસકુમાર એમને જોઈને જાતિસ્મરણશાન પામે છે. સુપાત્ર અને સુપાત્રદાન - બંનેની યાદ તાજી થાય છે. સહજયોગાનુયોગ કોઈ એમને શેરડીના રસ ભરેલા ઘડાઓ ભેટ આપે છે. શ્રેયાંસકુમાર વિનંતી કરે છે – પ્રભુ ! આ રસ કલ્પનીય છે, એનો સ્વીકાર કરો. પૂર્ણ સહજતા સાથે પ્રભુ બે હાથને પાત્રનો આકાર આપે છે, શ્રેયાંસકુમાર ઉપાડી ઉપાડીને એક પછી એક માટલાને એ પાણિપાત્રમાં ઠલાવતા જાય છે.
भूयानपि रसः पाणिपात्रे भगवतो ममौ । શ્રેયારણ્ય તુ હૃવયે મમુ દિ મુસ્તા છે ?-રૂ-ર૧૨
એટલો બધો રસ પણ પ્રભુના એ પાણિપાત્રમાં સમાઈ જાય છે. પણ શ્રેયાંસકુમારના હૃદયમાં આનંદ સમાતો નથી.
स्त्यानो नु स्तम्भितो न्वासीद्, व्योम्नि लग्नशिखो रसः ।
अञ्जलौ स्वामिनोऽचिन्त्यप्रभावाः प्रभवः खलु ॥१-३-२९४॥ પ્રભુની અંજલિમાં રહેલ રસની શિખા જાણે આકાશને આંબી રહી છે. એ આખો ય રસ જાણે થીજી ગયો છે. જાણે ખંભિત થઈ ગયો છે. ખરેખર પ્રભુનો પ્રભાવ અચિંત્ય હોય છે. એમની અંજલિમાં જે આપવામાં આવે એની ઉપર શિખા વધી શકે પણ નીચે એક ટીપું સુદ્ધા પડી ન શકે. ચારસો નિર્જળ ઉપવાસો
૩૨
