________________
છે. જો આપણી માનસિકતા આ હોય, તો પ્રભુના ને આપણા વર્ષીતપમાં આસમાન-જમીનનો ફરક છે. સવાલ ફક્ત સળંગ નિર્જળ ઉપવાસ ને એકાંતરા સજળ ઉપવાસનો નથી. ખરો સવાલ તો યેયનો અને ધ્યેયનિષ્ઠાનો છે. હકીકતમાં જ્યારે લક્ષ્ય જ ફરી ગયું હોય, ત્યારે સાધના ફરી જ ગઈ હોય છે. વધુ સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહું તો એ સાધના સાધના તરીકે મટી ગઈ હોય છે. પ્રભુની સાધના ખરેખર સાધના હતી. જેને પૂર્ણાહૂતિની કોઈ પ્રતીક્ષા ન હતી. અનુકૂળતાની કોઈ આશા ન હતી. એ સાધનાને કોઈ જાણે ને બિરદાવે એવી ઈચ્છા ન હતી. ચારસો નિર્જળ ઉપવાસની ઉગ્ર સાધના દરમિયાન પણ જે કોઈ પરીષણો ને ઉપસર્ગો આવ્યા છે, એમને સહાયક સમજીને પ્રભુએ વધાવ્યા છે.
सप्तधातुविनाभूतशरीर इव सुस्थितः । માવાન્ ક્ષત્પિપાસાતીથલેહે પરીષહાનું છે ?-રૂ-૨૦૨ છે.
પ્રભુએ એ પરીષહોનેએ ભૂખ-તરસ વગેરેને એવી રીતે સહન કર્યા જાણે એમના શરીરમાં સાત ધાતુઓ જ નથી. જાણે એમને કોઈ તકલીફ જ નથી. એ તપ શાશ્વત બને તો પ્રભુને કોઈ જ વાંધો નથી. પારણાની ઈચ્છા પણ તપની સૂક્ષ્મ અવગણના છે. પારણું કરવું – એ જુદી વસ્તુ છે ને પારણું ઈચ્છવું - એ જુદી વાત છે. પારણાનો અર્થ જો “સુખ” હોય, તો આત્માર્થી જીવ માટે તો તપ એ જ પારણું છે, કારણ કે આત્માર્થી જીવની દૃષ્ટિમાં સુખનો અર્થ કર્મક્ષય સિવાય બીજું કશું જ નથી. તપનો અર્થ જો કષ્ટ હોય તો આત્માર્થી જીવ માટે “સંસાર' એ જ તપ છે. “મોક્ષ' એ પારણું છે. - પારણાથી સુખી થવાની લાલસા કે પારણાથી સુખી થવાની પ્રતીતિ એ આત્માર્થિતાની ભૂમિકા પણ નથી અને સમ્યગ્દર્શનની ભૂમિકા પણ નથી. આત્માર્થીના જીવનમાં જ્યારે જ્યારે પારણાની ઘટના બને, ત્યારે હકીકતમાં એ ઔચિત્યની અને વિવેકની ઘટના હોય છે. યાદ આવે દશવૈકાલિક સૂત્ર -
मुक्खसाहणहेउस्स साहुदेहस्स धारणा । ફક્ત મોક્ષસાધના કરવા માટે, ફક્ત સંયમનિર્વાહ કરવા માટે, ફક્ત
_ ૩૧
_વર્ષીતપની રહસ્યયાત્રા
