________________
અંજનશલાકા વગેરે મહોત્સવોમાં શું
નાટક ભજવવામાં નથી આવતું ? અંજનશલાકા મહોત્સવમાં તીર્થંકર પરમાત્માના કલ્યાણક મહોત્સવની ઉજવણી માટે પરમાત્માનાં જન્મ વગેરેનાં દશ્યો ભજવાય છે, પણ તેમાં ક્યાંય તીર્થંકર પરમાત્માનાં કે શ્રમણશ્રમણીનાં પાત્રને ભજવવામાં નથી આવતું. જે પુણ્યાત્માઓ. ઇન્દ્ર-ઇન્દ્રાણી વગેરેની ભૂમિકા ભજવે છે તેમનામાં મંત્રોચ્ચાર વડે તે મહાપુરૂષોનું આરોપણ કરવામાં આવ્યું હોય છે. વળી આ પ્રકારના ધાર્મિક મહોત્સવો જયાં. ઉજવવામાં આવે છે ત્યાં વાતાવરણ પવિત્ર હોય છે, ભૂમિ શુદ્ધ હોય છે, ધૂપદીપ ચાલતા હોય છે અને દરેકના હૈયામાં શુભ ભાવો રમતા હોય છે.
ધાર્મિક મહોત્સવમાં સ્ટેજ ઉપર જે 56 દિકકુમારી વગેરેની રજૂઆત કરવામાં આવે છે, તેમાં પણ પ્રાયઃ 8-10 વર્ષની મુગ્ધ બાલિકાઓ જ પરમાત્મભક્તિનું નૃત્ય કરતી હોય છે. આ બાલિકાઓનાં વસ્ત્રો પણ પૂર્ણ રીતે સાંસ્કૃતિક મર્યાદાઓનું પાલન કરનારા જ હોય છે. વર્તમાનમાં ભજવાતાં ધંધાદારી તથાકથિત નાટકોની. સરખામણી કદાપિ આવા સુવિહિત અનુષ્ઠાનો સાથે કરી શકાય નહીં
આ પાઠશાળાના વિદ્યાર્થીઓ દ્વારા જે ધાર્મિક સંવાદો કરવામાં આવે છે તેમાં કોઈ ધંધાદારી દૃષ્ટિકોણ નથી હોતો. વળી આ સંવાદો ગીતાર્થ ગુરુની નજર નીચેથી પસાર થઈ અનુમતિ પ્રાપ્ત હોય છે. આ સંવાદ કરનારા કલાકારો પાઠશાળાના શ્રદ્ધાસંપન્ન વિદ્યાર્થીઓ હોય છે અને સાત્વિક વાતાવરણમાં જ તે સંવાદ કરવામાં આવે છે, માટે તે ધર્મની હાનિ કરનારાં બનતાં નથી.
આ પવિત્ર ઉજવણીના આ સ્થાનોમાં કોઇ પણ જાતના વ્યસનસેવન કે ખાણીપીણીને અવકાશ જ ન હોય. અહીં આવવા માટે પગરખાં બહાર ઊતારવાં પડતાં હોય અને સ્ત્રી-પુરૂષના બેસવાની વ્યવસ્થા પણ અલગ જ હોય છે. ધાર્મિક સ્થળોમાં જયારે નાટક કે સંવાદો ભજવાય ત્યારે આટલી મર્યાદા સ્વાભાવિક રીતે પછાતી જ હોય છે.
રાવણે નાટક કરી તીર્થંકર નામકર્મ
નિકાચિત કર્યું હતું તેનું શું ? લંકાનો રાજા રાવણ એક સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા હતો. રાવણે પોતાની પટરાણી મંદોદરી સાથે અષ્ટાપદ તીર્થમાં ભગવાનની ભક્તિની અભિવ્યક્તિ માટે ઉત્કટ ભાવો સાથે નાટક કર્યું હતું અને આ ભાવોને કારણે તેણે તીર્થંકર નામકર્મ નિકાચિત કર્યું હતું, તેવો ઉલ્લેખ શાસ્ત્રોમાં આવે છે. આ ઉલ્લેખનો આધાર લઈને વર્તમાનમાં ચાલતાં તથાકથિત ધાર્મિક નાટક માટે અનુમતિ આપી શકાય નહીં. અષ્ટાપદ ગિરિ ઉપર
