________________
કહેવાતાં નાટકમાં પણ ઠાંસી ઠાંસીને ભરેલી હોય છે, જે શ્રાવક માટે અતિચાર છે. કૌત્કચ્યમાં ઉપચારથી લોકોને હાસ્ય ઉત્પન્ન થાય તેવા સંવાદો બોલવા, હાવભાવ કરવા અને ચેનચાળા કરવા વગેરેનો પણ સમાવેશ થાય છે. ધાર્મિક કહેવાતાં નાટકો જોઈને પણ પ્રેક્ષકોના મનમાં જે કામ, ક્રોધ, આસક્તિ, લોભ, મોહ વગેરે અપ્રશસ્ત દુર્ભાવો પેદા થાય છે તે પણ શ્રાવક માટે અતિચાર સ્વરૂપ છે. આવાં નાટકો જોઈને તેઓ કંઈ લેવાદેવા વગર પાપકર્મ બાંધે છે. ધર્મગ્રંથોમાં શ્રાવકોને જ્યારે નાટક-પ્રેક્ષણક જોવાની જ મનાઈ ફરમાવવામાં આવી હોય ત્યારે તેને ભજવવાની છૂટ ન હોય તે પણ સ્વાભાવિક છે.
જૈન શાસ્ત્રોમાં પણ ‘નાટક’નો ઉલ્લેખ આવે છે, તેનું શું ?
જૈન ધર્મગ્રંથોમાં જે ‘નાટક’ની વાત આવે છે તે નાટકના સ્વરૂપમાં અને વર્તમાનમાં રંગભૂમિ ઉપર નાટકના નામે થતા તમાશાઓમાં આસમાન-જમીનનું અંતર છે. રાયપસેણીય નામના આગમ ગ્રંથમાં સૂર્યાભદેવે અને અન્ય આગમોમાં પણ તામલી તાપસમાંથી ઈશાનેન્દ્ર બનેલા દેવે તીર્થંકર પરમાત્મા સમક્ષ બત્રીસબદ્ધ નાટકો કર્યાનો ઉલ્લેખ છે. પરંતુ આ નાટક ગીત, સંગીત અને નૃત્યરૂપે પ્રભુભક્તિના સ્વરૂપમાં હતું. તેમાં કોઈ કથાના પ્રસંગો કે સંવાદો નહોતા, પણ માત્ર પ્રભુભક્તિ દર્શાવતા અભિનય અને હાવભાવ જ હતા. વળી આ નાટકનો ઉદ્દેશ પણ ભગવાન પ્રત્યેની પોતાની ભક્તિની અભિવ્યક્તિનો હતો. તેની સરખામણી વર્તમાનના ધંધાદારી તમાશાઓ સાથે કરી શકાય નહીં.
જૈન શાસ્ત્રોમાં ક્યાંય નાટક ભજવવાની વાત નથી
વિદ્વાનો જેને પાંચ હજાર વર્ષ જૂનું માને છે.તે નાટયશાસ્ત્રમાં પણ સ્ત્રીના અંગોપાંગ દર્શાવવા વગેરે ચેષ્ટાઓ નાટકમાં કરવાનો સ્પષ્ટ નિષેધ કરવામાં આવ્યો છે. પૂર્વના પ્રભાવક જૈનાચાર્યોએ નાટ્યગ્રંથો લખ્યા છે તે બધાં ભજવવા માટે નથી લખ્યા પણ સાહિત્યના પ્રકાર તરીકે મુખ્યત્વે વાંચવા માટેઅને વૈરાગ્ય રસમાં પ્લાવિત થવા માટે લખ્યાં છે. ભૂતકાળમાં ક્યાંક પૂર્વાચાર્યોએ લખેલાં નાટકો ભજવાયાના પણ દાખલાઓ છે, પણ તે કાળ અલગ હતો. આજના વિલાસના યુગમાં તો આવાં નાટકો ભજવવામાં લાભ કરતાં હાનિ જ વધુ જણાય છે. શાસ્ત્રોમાં મહાત્મા-મહાસતીઓના જીવનનું સ્મરણ કરવાની અને તેમના ગુણોનું અનુસરણ કરવાની આજ્ઞા છે. તેમના જીવનપ્રસંગોનું નાટક ભજવવાની ક્યાંય આજ્ઞા નથી. આ રીતે જૈન શાસ્ત્રોમાં ક્યાંય આજનાં પ્રકારનાં નાટકોને સમર્થન મળતું નથી.
