________________
૬
રેલ છે. વિ.સં. ૨(૨૦૫૦ વર્ષ)ની મોતીના લેપની આ પ્રતિમા દૂરથી જોતાં અત્યંત ભવ્ય અને પ્રભાવશાળી લાગે છે. આ અહીંનું મુખ્ય મંદિર મનાય છે. આ ઉપરાંત લ્લા ઉપર બીજાં ઘણાં મંદિરો છે. નીચે મહાવીર ભુવનમાં પણ દેરાસર છે. મુખ્ય મંદિરમાં કોતરણી જોવા જેવી છે. આ સ્થળને આજની ભાષામાં “મીની પાલીતાણા” પણ કહેવાય છે. શ્રી શેત્રુંજ્ય તીર્થ પછી એકીસાથે નજીકમાં વધુમાં વધુ પ્રતિષ્ઠિત પ્રતિમાઓ જેસલમેરમાં છે. કુલ્લે ૬૬૮૦ પ્રતિમાઓજી અહીં છે. અહીં વિવિધ પ્રકારની પ્રતિમાઓનાં દર્શન થાય છે. જેસલમેર, જૈન ગ્રંથભંડારો માટે દેશવિદેશોમાં પ્રખ્યાત છે. અહીંના જ્ઞાનભંડારો પ્રાચીનતાની રીતે ભારતમાં મોટામાં મોટા ગણાય છે. તાડપત્રો ઉપર અને કાગળ ઉપર લખાયેલ પ્રાચીન ગ્રંથો વગેરેનો મોટો સંગ્રહ છે. વિજ્ઞાન, કાગળની શોધ ૧૩મી ૧૪મી સદીમાં ગણે છે, પરંતુ અહીં ૧૧મી સદીમાં લખાયેલા કાગળના ગ્રંથો છે. તાડપત્રના ગ્રંથો સારી રીતે ભંડારોમાં સાચવી રાખવામાં આવ્યા છે. અહીં બૃહત્ ગ્રંથભંડારમાં પ્રથમ દાદા શ્રી જિનદત્તસુરીશ્વરજીનાં ૮૦૦ વર્ષોથી પણ પ્રાચીન ચાદર, મુહપત્તી અને ચૌલપટ્ટો સુરક્ષિત છે. એમ માનવામાં આવે છે કે ગુરુ દેવના અગ્નિસંસ્કાર વખતે આ વસ્તુઓ દિવ્ય શક્તિને લીધે અગ્નિસાત ન થવાથી ગુરુભક્તોએ સુરક્ષિત રાખી છે. સંવત ૧૪૬૧માં જિનવર્ધન સુરીશ્વરજી જ્યારે જેસલમેર આવ્યા ત્યારે મૂળનાયક શ્રી ચિન્તામણી પાર્શ્વનાથ પાસે ભૈરવજીની મૂર્તિ હતી. તેમણે સ્વામી અને સેવકને એકસરખા બેસાડવાનું ઉચિત ન સમજીને ભૈરવજીને બહાર વિરાજમાન કર્યા. બીજે દિવસે જોતાં ભૈરવજીની મૂર્તિ ફરીથી અંદર એ જ જગ્યા ઉપર હતી. આખરે સુરીજીએ હઠીદેવ સમજીને ગર્જના સાથે મંત્રોચ્ચાર કર્યા, જેથી મૂર્તિ જાતે જ બહાર વિરાજિત થઈ ગઈ ત્યારે સૂરીજીએ તાંબાની બે મેખ લગાવી. ભૈરવજીની મૂર્તિ અતિ ચમત્કારિક છે. અહીં હજારો પૂજિત જિનપ્રતિમાઓનાં દર્શન થાય છે. જ્ઞાનભંડારમાં પુન્ના અને સ્ફટિકની મૂર્તિઓ, સોના-ચાંદી ભરેલાં ચિત્રો વગેરે જરૂરથી જોવા. એક પાષાણપટ્ટમાં જવ જેટલા મંદિરમાં તલ જેટલી પ્રતિમાજી કોતરેલાં છે. અહીંના શ્રેષ્ઠીઓએ અનેક જીર્ણોદ્ધાર અને ધર્મકાર્યો કરેલ છે. એક માન્યતા અનુસાર જ્ઞાનભંડારમાંના એક થાંભલામાં અતિ પ્રાચીન મૂલ્યવાન ગ્રંથ છે. આ ગ્રંથ સમજી શકનાર વ્યક્તિ દિવ્ય શક્તિ ધરાવતી હશે. તેમના હાજર થતાં થાંભલો ફાટી ગ્રંથનાં દર્શન થશે. આજના આચાર્યોના કહેવા પ્રમાણે યુગપુરુષનો જન્મ થઇ ચૂકેલ છે. આ ઉપરાંત એક સરસ્વતીયંત્રના દર્શન થાય છે જેનો ઉકેલ હજી સુધી સંભવિત નથી. વર્ણન કરતાં અને સમજતાં કોઈ પણ સમય અધૂરો પડે એવું ઐતિહાસિક સ્થળ છે. અહીં બીજાં પણ સુંદર મંદિરો છે. મુખ્ય મંદિરમાં મહાવિદેહક્ષેત્રે વિહરતા ૨૦ તીર્થંકર ભગવાનનું
