________________
જણાવે છે? » અહિંયાં તેઓ પ્રમાણે જ્ઞાનના વિષયમાં મૂઢ દેવાથી “સંપૂર્ણ અર્થ” પ્રતિપાદક શબ્દ વાપરી બાળ જીને ભ્રાંતિમાં નાખવાને સહેતુક પ્રયત્ન કરી રહ્યા છે. પરંતુ તેઓ-સર્વે એ વાત સમજી લે કે-યથાર્થ જ્ઞાનમાં શેય, જ્ઞાન, અને જ્ઞાતાને પરસ્પર કથંચિત્ ભેદભેદ છે. જે તેઓ ગીતાર્થોની સેવા કર્યા સિવાય કોઈ પણ સમજી શકવાના નથી, પરંતુ એટલું જણાવવાનું કે જે તેઓ દષ્ટિ–દોષ છોડીને સમજવા પ્રયત્ન કરે તે નીચેની હકીકતથી તેઓમાં વિશેષ જ્ઞાન મેળવવાની યેગ્યતા આવશે.
જે કે પૂર્વ મહાપુરૂએ નો અને પ્રમાણેનું સ્વરૂપ અનેક વિધ રીતે ઉદાહરણે અને દષ્ટાન્તાથી અવિરૂદ્ધપણે બતાવેલું જ છે, તથાપિ પ્રસ્તુત પ્રસંગને અનુસરીને જણાવવાનું કે–જે યથાર્થ જ્ઞાન છે, તે પ્રમાણ જ્ઞાન છે. અને જે જ્ઞાનથી યથાર્થ-જ્ઞાન થાય છે, તે નય જ્ઞાન છે. ઉપર લિખિત પ્રમાણ જ્ઞાન બે પ્રકારનું છે–પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ, અને પરોક્ષ પ્રમાણ, તેમાં પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ પ્રત્યય રૂ૫ છે, અને પરોક્ષ પ્રમાણુ પ્રત્યયિક છે, તે પ્રત્યક્ષમાં પણ અવધિ અને મન:પર્યવજ્ઞાન પ્રમાણે ક્ષાપશમિક છે, અને કેવળજ્ઞાન પ્રમાણ ક્ષાયિક છે. ઉપરના પ્રમાણ જ્ઞાનેનું યથાર્થપણું આ પ્રમાણે જાણવું, સમ્યગ્નજ્ઞાન, નિશંકજ્ઞાન, અવિસંવાદિજ્ઞાન, હિતકારી જ્ઞાન, નિરાધાપાન, અનંતજ્ઞાન ઈત્યાદિ અનેક અવિરૂદ્ધભાવે યથાર્થ શાન જાણશું.
