Shrutsagar Ank 2013 08 031

Author(s): Mukeshbhai N Shah and Others
Publisher: Acharya Kailassagarsuri Gyanmandir Koba

Page 7

श्रुतसागर - ३१
ચતુર્વિધ શ્રી સંઘમાં આ ગ્રંથનો સ્વાધ્યાય થતો એટલે જ અતિચારમાં ઉપદેશમાળા પ્રમુખ સિદ્ધાંત પચો ગુણ્યો નહીં' એવો ઉલ્લેખ પ્રાપ્ત થાય છે. મંત્રી પેથડ ચરિત્રમાં પણ તેઓ જ્યારે રાજદરબારમાં જતા ત્યારે અવકાશ મળતા ઉપદેશમાળાનો સ્વાધ્યાય કરતા' એવો પાઠ મળે છે. જો કે આજે આ ગ્રંથ સાધુ-સાધ્વીજી ભગવંતના અધ્યયન પૂરતો સિમિત થઈ ગયો છે. ત્યારે આ ગ્રંથની મહત્તા સમજી શ્રીસંઘમાં તેનો સ્વાધ્યાય ખૂબ જ વધે એ જ મહેચ્છા સાથે આ ઉપદેશમાળાનો પરિચય આપતી આ કૃતિ અત્રે પ્રકાશિત કરી છે.
પ્રસ્તુત કૃતિમાં કવિએ ઉપદેશમાળા ગ્રંથના પરિમાણ અને ગ્રંથના તત્ત્વને બહુ સુંદર રીતે રજૂ કર્યું છે. કવિએ ગ્રંથ બહુમાનને વર્ણવતા શ્રી સંઘમાં ગ્રંથની ગાથા પ્રમાણ લાડુ વહેંચવા એવી નોંધ પણ કરે છે. કૃતિના અંતમાં મૂળ કૃતિકારનો પરિચય તથા છેલ્લે પ્રસ્તુત કૃતિકાર તરીકે સ્વ-નામ ઉલ્લેખ કરી કૃતિ પૂર્ણ કરે છે.
કવિ ધનહર્ષ ગણિ આચાર્યશ્રી હીરવિજયસૂરિ મ. સા. ની પરંપરામાં ધર્મવિજયજીના શિષ્ય હોવા જોઈએ. તેમનું સુધનહર્ષ એવું અન્ય નામ પણ મળે છે. પ્રસ્તુત કૃતિ સિવાય એમની જમ્બુદ્વીપ વિચાર સ્તવન, તીર્થમાળા, સમ્યક્ત સ્તવન જેવી અન્ય કેટલીક કૃતિઓ પણ મળે છે. રચના એકંદરે સુંદર અને તાત્વિક છે.
ઉપદેશમાળા એ સ્વાધ્યાય માટે મહત્ત્વનો ગ્રંથ હોવાથી પઠન પાઠનમાં પણ ભરપૂર ઉપયોગમાં હતો. આ ગ્રંથનો આધાર લઈને અનેક નાની મોટી રચનાઓ થઈ છે. ઉપદેશમાળા ગ્રંથ આધારિત કૃતિઓની નોંધ વાચકોના સ્વાધ્યાય માટે પ્રકાશિત કરી છે. આ કૃતિ નોંધમાં પ્રકાશિત/અપ્રકાશિત સાહિત્યની નોંધ સમાવિષ્ટ છે. તેમજ જ્ઞાનમંદિરમાં સંગૃહીત કૃતિઓનો જ આ નોંધમાં સમાવેશ કર્યો છે. ઉપદેશમાળા વિષયક આ કૃતિ નોંધમાં પણ કોઈક કૃતિ ઉતારવાની રહી જવા પામી હોય તો અમને જણાવશો.