________________
શ્રીચંદ્ર કેવલીનો રાસ
ભાવાર્થ:-(૧) અહો! સેવકને મોટું કષ્ટ છે કારણ કે પ૨ને માટે જીવનાર, પોતાની મેળે દેહનો વિક્રય કરનાર, એવા સેવકને સુખ ક્યાંથી હોય? (૨) જો સેવક ન બોલે તો તેને મૂંગો છે એમ કહે અને જો વઘારે બોલે તો તેને વાયડો અથવા બહુ બકવાદી છે એમ કહે, ક્ષમા રાખે તો તે બીકણ છે એમ કહે, જો શાંતિ ન રાખે તો કહે કે સારા કુળમાં ઉત્પન્ન થયેલો નથી, પડખામાં પ્રતિદિન રહે તો તેને નીચ કહે અને જો નિરંતર દૂર રહે તો તેને પ્રમાદી કહે, એ રીતે ચાકરીનો ઘર્મ ઘણો જ વિકટ છે તથા તે ઘર્મ યોગીશ્વરોને પણ જાણવો મુશ્કેલ છે.
૨૩૬
जो डग डग सोनैयो दीये, तोहि न करे सेवा कर्म, नरने नारी एम भणे, शुं जीवितनुं शर्म. ३ ઇત્યાદિક બહુ વક્તવ્યતા છે. અર્થ-જો પગલે પગલે સોનૈયા આપે તોપણ સેવાનું કામ ન કરે, તો જીવવાનું શું સુખ? એમ સ્ત્રી પુરુષને કહે છે; અર્થાત્ તે નમકહરામ કહેવાય.
હવે એક દિન રાજા ભણે રે લાલ, જાગે છે ૨ે વી૨; સુ હા સ્વામી શું આશિ દીઓ રે લાલ, કહે નૃપ સુણ રે વીર. સુબ્સા૦૧૨ મઘ્ય રયણીએ મસાણમાં રે લાલ, રુદન કરંતી નાર; સુ॰ કાને શબ્દ સુણી તિહાં રે લાલ, જઈ ખબર કરી શીઘ્ર ચાર; સુ॰ એ સંશય મુજ વાર. સુબ્સા॰૧૩
यतः - जानीयात् प्रेषणे भृत्यान्, बांधवान् व्यसनागमे मित्रमापत्तिकाले च भार्या च विभवक्षये १
ભાવાર્થ: કોઈ સ્થાને કાર્ય માટે મોકલ્યો હોય તે કાર્યની સિદ્ધિથી ચાક૨ની પરીક્ષા થાય છે, અને દુઃખના પ્રસંગે સંબંઘીઓની પરીક્ષા થાય છે, આપત્તિકાલમાં મિત્રની પરીક્ષા થાય છે, અને વૈભવક્ષયમાં ભાર્યાની પરીક્ષા થાય છે.
આદેશ લઈ રાજાનનો રે લાલ, શબ્દ તણે અનુસાર; સુ ગયો તિહાં દીઠી રોવતી રે લાલ, નારી રંભા અનુકાર. સુસા૦૧૪
રાજા પણ તસ પૂઠે ગયો રે લાલ, ઓઢી અંઘારો પટ્ટ; સુ૦
મનુ તસ કરણી દેખવા રે લાલ, ઉપકૃતિ ગુણ ગહગટ્ટ. સુસા॰૧૫
૨
૧: આદેશ ૨. માનો
