Shatrunjay Prakash Ane Jaino Virddha Palitana

Author(s): Devchand Damji Kundlakar
Publisher: Jain Patra Office

Page 2

ઉપોદ્યાત.
ગયા વર્ષમાં એક સવારે એ પત્ર મળ્યો કે–“ તીર્થાધિરાજ શ્રી શત્રુજ્યને અંગે રાજકીય હકુમતની દેરવણું કરવાના કામ પાછળ રાજ્યના મુખ્ય કારભારી મહીનાઓથી સર્વસ્વ લક્ષ આપી રહ્યા છે ” ત્યારે સ્વાભાવિક રીતે મને એ પ્રશ્ન થાય કે જે સ્થાન અનાદિ કાળથી કેવળ આત્મકલ્યાણ અર્થે તીર્થસ્વરૂપે સ્થાપિત હેઈને પુણ્ય-પવિત્ર મનાય છે, આર્ય રાજવી બહાદુરસિંહજીની હાર્દિક વિશાળતાને માટે ઉચ્ચ મત છે તેવા સંજોગોમાં ધાર્મિક સ્વતંત્રતા ઉપર હકક અને હકુમતની ઈમારતો ચણવાની કલ્પના કેમ હોઈ શકે ? છતાં આ ખબરમાં ચેતવણીનું રહસ્ય છુપાયેલું હતું તેથી એક પત્રકાર તરીકે આ સમયેચિત સુચના તરફ છેક ઉપેક્ષા કરવી તે પણ મને ઠીક ન લાગ્યું કેમકે વર્તમાન યુગ કાયદા અને કલમની આંટીઘૂંટીને હોવાથી કેવળ ધર્મ, શ્રદ્ધા કે ઍની વાત ઉપર મદાર બાંધીને બેસી રહેનારી પ્રજાનાં જગતમાં નામ નિશાન પણ નથી રહ્યાં. એ ઈતિહાસપ્રસિદ્ધ વાત હોવાથી આ સાવચેતીના પરિણામે તીર્થાધિરાજ શ્રી શત્રુ જય ઉપરના સ્થાપિત હક્ક અને કબજા ભગવટાને સપ્રમાણ ઈતિહાસ અવલોક એ જરૂરી હતું.
સાદી નજરે જોતાં તો “શત્રુજ્ય રીખવ સમાસ ભલા ગુણ ભર્યા રે, સિધ્યા સાધુ અનંત તીરથ તે નમું રે” આદિ સ્તવનો અને મહાભ્યના ગ્રંથ શત્રુંજય સાથેના જૈનના શાશ્વત સબંધનું ભાન કરાવવાને બસ હતા, પરંતુ અત્યારને પ્રશ્ન કાયદાની સરાણે ચઢવાને હેવાથી કેવળ આટલા આધાર ઉપર બેસી ન રહેવાય. તેથી જાહેર પુરૂષોની કસોટીએ ચઢેલો અને કાયદાની આંકણીથી અંકાએલે ઈતિહાસ જાણવો જોઈએ. કેમકે જેમ મુખાકૃતિ જોવા માટે આરસીની અગત્ય રહે છે તેમ આંતરપ્રદેશ અવલકવાને પૂર્વ પ્રસંગને ઈતિહાસ એજ આવશ્યક સાધન ગણી શકાય. એટલા માટે પ્રભુશ્રી મહાવીર સ્વામીના સમયથી આજ લગભગ પચીસ વર્ષમાં જેનોને શ્રી શત્રુંજય સાથેને અખલિત સંબંધ કેવી રીતે જળવાઈ રહ્યો છે તે જોવાનું હતું. આ પ્રશ્નને અંગે જેમ જેમ ઉડે ઉતરતો ગયો તેમ તેમ પ્રાચીન રાસાએ, કથાનકે-ઈતિહાસ અને પૂર્વ પુરૂ રચિત ચરિત્રનું વિશાળ સાહિત્ય મળી આવ્યું તેથી એતિહાસિક દ્રષ્ટિએ શ્રૃંખલાબદ્ધ ગોઠવવાનું રહ્યું અને તેમાં જ્યાં