________________
તેને સમજાવી શકાય તેમ ન હતું. એ વ્યક્તિ ધ્યાનના પાઠ શીખ્યા. ચૌતન્ય-કેન્દ્રો પર ચિત્તને એકાગ્ર કરવાનું શીખે. ધ્યાનની સાધના આગળ વધી. એના સ્ત્રામાં પરિવર્તન થવા લાગ્યું. એને પ્રભાવ નાડી–તંત્ર પર પડ્યો, જેનાથી તે સ્નાયુઓ કે જે તેને ધૂમ્રપાન કરવા પ્રેરણા કરતા હતા તેમણે પિતાની માંગ છેડી દીધી. ધીરે-ધીરે અંતઃકરણ બદલાવા લાગ્યું. તેને સિગારેટથી ધૃણા થઈ ગઈ અને એ સ્થિતિ આવી ગઈ કે તેની પાસે જે કઈ સિગારેટ પીએ તે તેને વમન જેવું થવા લાગતું. આ છે અંતઃકરશુનું રૂપાન્તર. ચૌતન્ય-કેન્દ્ર, કરણ અને અવધિજ્ઞાન
આપણે એ ચર્ચા કરી ચૂકયા છીએ કે આપણું આખું શરીર એક રમૈતન્ય-કેન્દ્ર છે, મૈતન્ય–કેન્દ્ર પ્રેક્ષા અને શરીરપ્રેક્ષાની એક નિષ્પત્તિ છે, અતીન્દ્રિયજ્ઞાન-અવધિજ્ઞાન. અવધિજ્ઞાની વ્યક્તિ માટે જોવાનું માધ્યમ છે-શરીર. જ્યારે અવધિજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે ત્યારે સમગ્ર શરીર અથવા શરીરના કેટલાક ભાગો અવધિજ્ઞાનનાં માધ્યમ બની જાય છે. તેમને “કરણ કહેવાય છે. શરીરમાંથી જ ચૈતન્યનાં કિરણે નીકળશે. અર્થાત્ અવધિજ્ઞાનની જ્યોતિ પ્રગટ થશે તો શરીરમાંથી જ પ્રગટ થશે. આ શરીર એક ઢાંકણું છે.
જ્યાં સુધી ફક્ત સ્નાયવિક સંસ્થાનના માધ્યમથી જ આપણે જાણીએ જોઈએ છીએ, ત્યાં સુધી શરીરકરણ નથી બનતું. પરંતુ જ્યારે આપણે પ્રેક્ષા–દયાનનો પ્રયોગ કરીએ છીએ,
58
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
