________________
संपुडगो दुगमाई, फलगा वोच्छं छिवाडिमेत्ताहे । तणुपत्तूसियरूवो, होइ छिवाडी बुहा बेंति ॥४॥ दीहो वा हस्सो वा, जी पिहुलो होइ अप्पबाहल्लो । तं मुणियसमयसारा, छिवाडिपोत्थं भणंती ह ॥५॥
શબ્દાર્થ ૧. ગંડી, ૨. કચ્છપી, ૩. મુષ્ટિ, ૪. સંપુટફલક, તથા ૫. સૃપાટિ—પુસ્તક પંચક. તેનું વ્યાખ્યાન આ થાય ઃ ૧. જે બાહલ્સ એટલે જાડાઈ અને પૃથુકત્વ એટલે પહોળાઈમાં તુલ્ય હોઈ દીર્ઘલાંબું હોય તે ગંડી પુસ્તક. ૨. જે અંતમાં તનુ—સાંકડું અને મધ્યમાં પહોળું હોય તે કચ્છપિ પુસ્તક જાણવું. ૩. જે ચાર આંગળ લાંબું અને ગોળ હોય તે મુષ્ટિપુસ્તક. અથવા જે આર આંગળ દીર્ઘચતુરસ્ર હોય તે (મુષ્ટિપુસ્તક) જાણવું. ૪. બે આદિ ફલક (?) હોય તે સંપુષ્ટ ફલક. હવે સૃપાટિને કહીશ–વખાણીશ. તનુપત્ર—નાનાં પાનાં અને ઊંચું હોય તેને પંડિતો રૃપાટિ પુસ્તક કહે છે. ૫. જે લાંબું કે ટૂંકું હોઈ પહોળું થોડું હોય તેને (પણ) આગમરહસ્યજ્ઞો સૃપાટિ પુસ્તક કહે છે.
ત્રિપાટ—જે પુસ્તકના મધ્યભાગમાં મોટા અક્ષરથી મૂળસૂત્ર કે શ્લોક લખી નાના અક્ષરોથી ઉપર તથા નીચે ટીકા લખવામાં આવે છે, તે પુસ્તક વચમાં મૂળ અને ઉપર નીચે ટીકા એમ ત્રણ વિભાગે લખવામાં આવતું હોવાથી ત્રિપાટ એ નામથી ઓળખાય છે.
પંચપાટ—જે પુસ્તકના મધ્યમાં મોટા અક્ષરે મૂળસૂત્ર કે
૨૨
Jain Education International2010_03 For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
