________________
જુલાઈ ૨૦૧૦
પ્રબુદ્ધ જીવન
| ૧૩
કબજે કરેલી જમીનો માટે પશ્ચિમ બંગાળની સરકારે રૂ. ૧૪૦ જેમને પરવડે તેમને માટે જાતજાતની બાટલીમાં ભરેલું પાણી કરોડ ચૂકવેલા, પણ એ જમીન માટે તાતાને તો માત્ર રૂ. ૨૦ વેચાતું મળે છે. શ્રીમંતોનાં સંતાનો માટેની ખાનગી નિશાળોની કરોડ ચૂકવવાના રહેશે, અને તે પણ પાંચ વરસ વિત્યા પછી અને માસિક ફી ઘણીવાર સામાન્ય કારીગરની વરસભરની કમાણી કરતાં મફતમાં પાણી પૂરું પાડીને. એટલે કે રૂ. ૧૨૦ કરોડ જેટલાં વધારે હોય છે, જ્યારે ગરીબોને તો શિક્ષકો કે ઓરડાઓ વગરની જનતાનાં નાણાં એક કંપનીને આપી દેવામાં આવ્યાં.
શાળાઓથી સંતોષ માનવાનો રહે છે. ‘ફોરબસ” નામના નામાંકિત અમેરિકન સામયિકની સન ૨૦૦૭ની પૈસાદારોની પસંદગીની ચીજવસ્તુઓ ને સગવડો પૂરી પાડવામાં ધનવાનોની યાદી મુજબ, ભારતમાં અબજપતિઓનો આંકડો ૨૦૦૪માં પાણી અને બીજી કુદરતી સંપત્તિ ખૂબ વેડફાય છે. દુનિયામાં શ્રેષ્ઠ ૯ હતો તે ૨૦૦૭માં ૪૦ ઉપર પહોંચેલો; જ્યારે ઘણી વધારે સંપત્તિવાળા સમૃધ્ધિની બરોબરી કરનારાં પ્રતિકો એક ગરીબ મુલકમાં અભાં જાપાન જેવા દેશમાં ૨૪ જ અબજપતિઓ હતા અને ફ્રાંસ તથા ઈટલીમાં કરવા માટે, મોટા ભાગના લોકો જ્યાં જીવે છે તે ગામડાની સંપત્તિ ૧૪-૧૪ જ હતા. ચીનમાં સુધ્ધાં એ આંકડો ૧૭ અબજપતિઓનો શહેરો ભણી તાણી જવામાં આવે છે. અસંખ્ય મનુશ્યોને શહેરો હતો. ભારતના બધા અબજપતિઓની કુલ સંપત્તિ ૨૦૦૬-૦૭ના ભણી હિજરત કરવી પડે છે. કારણ કે ફળદ્રુપ જમીનનો બિન-ખેતીમાં એક જ વરસ દરમ્યાન ૧૦૬ અબજ ડોલરથી વધીને ૧૭૦ અબજ સુધી અપયોગ થાય છે, ખેતીમાં જ્યારે વધુમાં વધુ જરૂર હોય ત્યારે પહોંચેલી. સાઠ ટકા જેટલો આ વધારો, ખાણો-ઉદ્યોગો માટેની જમીનો પાણી અને વિજળી શહેરો માટે અઠાવી જવામાં આવે છે. મોટા બંધો સરકારે ખાનગી માલિકીની કંપનીઓને સુપરત કરી ન હોત તો શક્ય ન વડે પેદા થતી વિજળીનો મોટો ભાગ કારખાનાંઓ માટે તાણી જવાય બન્યો હોત.
છે, અને તેની પડોશનાં ગામડાં અંધકારમાં તરસે મરે છે. અબજપતિઓની કુલ સંપત્તિ બાબતમાં એકવીસમી સદીના સરકારી અહેવાલ મુજબ ૨૦૦૬માં ગુજરાતે અદ્યોગોને ભારતનું સ્થાન જગતભરમાં અમેરિકા પછી બીજે નંબરે આવે છે. નર્મદાનું પાંચ ગણું વધારે પાણી પૂરું પાડ્યું હતું, તે વરસાદના અને આ અબજપતિઓની સાથે સહઅસ્તિત્વ ધરાવે છે. ઘરબાર અભાવે પીડાતાં ગામડાંને ભોગે. પાણી વેચનારી કંપનીઓ અને વિહોણાં, અર્ધભૂખ્યાં, અભણોનો દુનિયાનો સૌથી મોટો સમૂહ. કોકા-કોલા જેવા રાક્ષસી વેપારીઓ ધરતીમાં વધુ ને વધુ સુંડા છ વરસની અંદરનાં લગભગ અરધોઅરધ ભારતીય બાળકોને પૂરતું અતરતાં જાય છે અને પોતાની બનાવટો માટે કાચો માલ મફતમાં પોષણ મળતું નથી. અન્નના નિરંતર અભાવને કારણે હજારો મૂંગાં મેળવે છે. છેલ્લા દાયકામાં એક લાખથી વધુ કિસાનોએ કરેલા મૂંગાં મોતને ભેટે છે. દર ચારમાંથી ત્રણ ભારતવાસીઓની રોજની આપઘાતોના સત્તાવાર આંકડાઆ સૂચવે છે કે ધનવાનોને આવક રૂ. ૨૦ કરતાં ઓછી છે, ત્યારે બીજી બાજુ સરકારી પંપાળવાની નીતિ કેટલી ભયાનક હદે પહોંચી ચૂકી છે. નીતિઓને પરિણામે ધનવાનો અને કંગાલોની વચ્ચેની ખાઈ વધુ એ નીતિને પરિણામે, મુખ્યત્વે દલીતો અને આદિવાસીઓના પહોળી બનતી જાય છે.
બનેલા ગરીબોના સમૂહ ઉપર વિદેશી નહિ પણ સ્વદેશી સામ્રાજ્યવાદ પૈસાદાર ભારતવાસીઓની આવક ઝડપભેર વધતી જાય છે ફેલાઈ રહ્યો છે. શાહિવાદી શાસકો અને તેમની હકૂમત તળેના તેની સાથે તેઓ એવી એવી ચીજવસ્તુઓની માંગણી કરતા રહે છે દેશી જનો વચ્ચે હતો તેવો સંબંધ એ બે વચ્ચે સ્થપાતો જાય છે. જે બાકીના સમાજની પહોંચની બહાર છે-એરકન્ડીશન કરેલા વિકાસની આ રક્તાર જો લાંબો કાળ ચાલુ રહી, તો એ પોતાના ગંજાવર વસ્તુભંડારો, અમીરી હોટલો, મોટરગાડીઓ, ગરીબો, રાક્ષસો પેદા કરશે. પરંતુ કો પણ સમાજ એક હદથી વધારે
જ્યાં અદ્રશ્ય બની ગયા હોય તેવી આધુનિક નગરીઓ. ધનવાનો અસમાનતા સહન કરી શકતો નથી. એટલે ગરીબોના વધતા જતા માટે આસમાની ખરચવાળી હૉસ્પિટલો આપણી પાસે છે, પણ વિરોધને વધુ ને વધુ સરકારી હિંસા વડે દાબી દેવો પડશે. અને એ જેની સારવાર ખર્ચાળ નથી તે મલેરિયા અને ક્ષય જેવા રોગને હિંસાને જે પ્રતિહિંસાનો ભેટો થશે તે સમસ્ત સમાજને ઘેરી વળશે. અંકુશમાં લેવાનાં નાણાં આપણને મળતાં નથી. એટલે એ મોટી
| * * * સંખ્યામાં મનુષ્યોની હત્યા કરતા રહે છે. ચોખ્ખા પાણીના અભાવથી (‘ધ ફેસીસ યુ વેર અફ્રેઈડ ટુ સી’ નામના અંગ્રેજી પુસ્તક (લેખક ભયંકર રોગો ફેલાતા રહે છે–ખાસ કરીને બાળકોમાં. બીજી બાજુ, અમીત ભાદુરી)માંથી તારણ કરનાર મહેન્દ્ર મેઘાણી.)
| ચટપટ ઝટપટ જબરદસ્ત આર્થિક મંદી છતાં, અમેરિકા આજે પણ ટોચ ઉપર છે. અમેરિકામાં ૩૧ લાખ કરોડપતિઓ છે, તે બધાંની ફુલ મુડી ૧૦,૭૦૦ બિલિયન ડોલર છે. કરોડપતિઓમાં ચીન ચોથા નંબરે છે. ભારતના કરોડપતિઓની સંખ્યામાં પચાસ ટકાનો વધારો થયો છે. બધાં જ દેશોમાં કરોડપતિઓની સંખ્યા વધી રહી છે. મંદીમાં શ્રીમંતોના નાણાને આંચ આવી નથી. ગરીબી વધી છે... મોટા ભાગના ભારતીયની આવક રૂા. ૨૦ એક દિવસની છે. શ્રીમંતો વધ્યા છે તો ગરીબો પણ વધ્યા છે...શ્રીમંતો વધુ શ્રીમંત બને અને ગરીબો વધુ ગરીબ બને, મંદી અને મોંઘવારીમાં ગરીબ ટળવળે, આ આપણી આર્થિક વ્યવસ્થા ! (દિવ્ય ભાસ્કરમાંથી, સનત મહેતાના લેખમાંથી ટૂંકાવીને...તંત્રી)
