Prabuddha Jivan 1993 12 Year 04 Ank 12

Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 1

વર્ષ: ૪૦ અંક:૧૨૦
૦ તા. ૧૬-૧૨-૧૯૩૦૦Regd. No, MHBy/ South saucence No37
૦૦ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘનું માસિક મુખપત્ર
પ્રd& QUO6i
on પ્રબુદ્ધ જીવન પાક્ષિક ૧૯૩૯થી ૧૯૮૯ : ૫૦ વર્ષ૦૦૦ વાર્ષિક લવાજમ રૂ.૩૦૦૦૦
તંત્રી : રમણલાલ ચી. શાહ
સ્વ. પરમાનંદ કાપડિયા જન્મ શતાબ્દી વર્ષ ૧૯૩-૯૪નું વર્ષ સ્વ. પરમાનંદભાઈ કુંવરજી કાપડિયાનું જન્મ સામાન્ય રીતે લાખો કરૌઢે લોકોમાંથી બે-પાંચ એવી વ્યક્તિ નીકળે થતાબ્દી વર્ષ છે.
કે જે પોતે પોતાની જિંદગીનાં સો વર્ષ પૂર્ણ કરે છે. શ્રી સુધર્માસ્વામી સ, પરમાનંદભાઈ જન યુવક સંઘના ભૂતપૂર્વ સૂત્રધાર હતા; સો વર્ષના હતા. સૌથી વધુ થનાપુ લોકો રશિયાર્યા હોય છે. 'શતં જીવ સંઘના મુખપત્ર 'પ્રબુદ્ધ ક્વન'ના તંત્રી હતા. લગભગ પાંસઠ વર્ષના દરદ એવા અથીર્વાદ અપાય છે, પણ સો વર્ષ પૂર્ણ કરવી એ એટલી જૈન યુવક સંઘના ઈતિહાસમાં સ્વ. પંરમાનંદભાઈએ ત્રણ દાયકાથથી સરળ વાત નથી. છતાં કોઈક થતાપુ વ્યક્તિ એવી પણ હોય છે કે જે અધિક સમય માટે મૂલ્યવાન સેવા આર્ષ હતી. વસ્તુત: શ્રી મુંબઈ જૈન
પોતાના જીવનમાં કેક પાન કાર્ય કરે છે. અથવા છેવટે પોતાના યુવક સંઘના ઘડતરમાં પરમાનંદભાઈનું યોગદાન સૌથી મોટું અને
શરીરને સાચવવાની સિદ્ધિ ૫ણ બતાવે છે, અને એવી વ્યક્તિની મહત્વનું રહ્યું છે, ઉત્સાહી, પ્રસન્નચિત્ત, ચિંતનશીલ પરમાનંદભાઈ
જન્મશતાબ્દી એમની હયાતીમાં, એમની જ ઉપસ્થિતિમાં ઉજવવામાં સંઘના પ્રાણ સમા હતા. સંધ સાથે તેઓ એકરૂપ બની ગયા હતા.
આવે છે. આવી ઘટનાઓ અત્યંત વિરલ હોય છે. પરંતુ તે બને છે
ખરી. મહર્ષિ કર્વે પ્રો. દેવધર વગેરે પોતાની જન્મશતાબ્દી જેઈને ગયેલા. એક રીતે કહીએ તો પરમાનંદભાઈનો સંઘ સાથેનો સંબંધ અવિનાભાવ
(થોડાં વર્ષ પહેલાં સંઘની સમિતિના સભ્ય શ્રી દtતલાલ દેવજી નંદુના સંબંધ હતો. યુવક સંઘની પ્રવૃત્તિઓમાં તેઓ સતત રોકાયેલા રહેતા.
પિતાશ્રીની જન્મશતાબ્દી એમની હયાતીમાં ઉજવાયેલી. પરમ ૫ શ્રી તેમનું ચિત્ત સતત તે અંગે જ સમિ રહેતું. પરમાનંદભાઈ ઈ. સ. જંબવિજયજી મહારાજનાં માતુશ્રી સાથ્વીં' ધ મનોહરીજીની જન્મ ૧૯૨૯માં સંઘની સ્થાપના થઈ ત્યારથી યુવાન વયે તેમ છેડાયા હતા થનાર્થે એમની હયાતીમાં આ ૩૦ મી ડિસેમ્બરે ઉજવાશે.) અને સંઘની ગતિ સાથે તેઓ સતત ગતિ કરતા રહ્યા હતા. ૪ વર્ષની
સ્વર્ગસ્થ થયેલી કોઇપણ વ્યક્તિના જન્મ શતાબ્દીના વર્ષની જ્યારે ઉંમરે તેઓ સર્ગવાસ પામ્યા ત્યારે પણ તેઓ પ્રબુવને', પર્યુષણ ઉજવણી કરવામાં આવે છે ત્યારે અનેક એવા માણસો વિઘમાન હોય વ્યાખ્યાનમાળા અને સંઘની ઈતર પ્રવૃત્તિના મુખ્ય સૂત્રધાર રહ્યા હતા. છે કે જેમની પાસે એમનાં સંસ્મરણો સચવાઇ રહેલાં હોય છે. સૌ શરીરથી તેઓ અવાય ૧૬ થયા હતા, પરંતુ મનથી તેઓ પૂરા સચ વર્ષનો કાળ એ દૃષ્ટિએ બહુ મોટો નથી. તેથી જ શતાબ્દી પ્રસંગે વ્યક્તિના હતા ૧૯૯ના આરંભકાળમાં 4 મણિલાલ મોકમચંદ અને અન્ય સજનો અને એમના સંપર્કમાં આવેલા મિત્રો સંબંધીઓ. રિકો વગેરે વડિલ કાર્યકર્તાઓ સાથે તેઓ એક સભ્ય તરીકે પોતાની સેવા આપતા લોકો વિદ્યમાન હોય છે. તેઓ વારંવાર આવી સ્વર્ગય વ્યક્તિ સાથેના રહ્યા હતા. એ વર્ગોને ગણતરીમ લઈએ તો એમનો સંઘ સાથેનો પોતાના અંગત સંસ્મરણો વાગોળતા હોય છે. વ્યક્તિ હયાત હોય ત્યારે સંબંધ ચાર દાયકાથી અધિક સમયનો હતો. કોઈ પણ એક સંસ્થા સાથે એમના જીવન વિશેની તમામ માહિતી આધારભૂત રીતે સોંપી શકે છે. સક્રિયપણે આટલા દીર્ધકાળ પર્યંત અવિરત સંકળાયેલા રહેવું એ જેવી પરંતુ એમના અવસાન પછી કેટકેટલી વિગતો ખૂટવા લાગે છે. સમય તેવી સિદ્ધિ નથી. કેટલાક કહેના હોય છે કે વ્યક્તિ નહિ, સંયા મહાન
જનાં સળંગ આખું ચરિત્ર મેળવવું દુર્લભ થઈ જાય છે. પ્રસંગે પણ છે,’ એ સુત્ર સાર્યું હોય તો પણ આપી છે. મહાન વ્યક્તિઓ થી જ સ્મૃતિને આધારે ૨જૂ થાય છે, એટલે જન્મ-તી વખતે ચરિત્ર સંસ્થા મહાન બની શકે છે. માત્ર સામાન્ય લોકોની બનેલી કોઈ પણ
નાયકના સંસ્મરણો તાદ્ધ કરવાનો, એમની સિદ્ધિઓનું ગૌરવ તથા સંસ્થા મહાન થઈ શકતી નથી. અલબત્ત, કેટલીક વ્યક્તિઓ સંસ્થાના મૂલ્યાંકન કરવાનો એક સરસ અવસર સાંપડી રહે છે. પદ દ્વારા મોટી (મહાન નધિ) દેખાય છે, પરંતુ પદ કે ખુરઈ ચાલ્યાં
શતાબ્દી, ત્રિશતાબ્દી કે તે પછીના વખતે ચરિત્રનાયકના જીવંત જતાં તેઓ વામન બની જાય છે. મહાન વ્યક્તિઓ સંસ્થા હો જાય
સંપર્કમાં આવેલી વ્યક્તિઓમાંથી કોઈ જ હયાત હોતી નથી. એટલે
ત્યારે ઉપલબ્ધ એવી લેખન-સામગ્રી, તસ્વીરી. ફિલ્મ વગેરે કર તેના તે પછી પણ મહાન જ રહે છે, પરંતુ એમના તેજથી વંચિત થઈ ગયેલી સંસ્થા, જો એને એવી બીજી કોઈ વ્યક્તિ ન મળે તો ઝાંખી પડી જાય
ચરિત્રને ઉપસાવવાનું રહે છે. એથી ક્યારેક ઐતિહાસિક તેમની સાથે છે. કેટલીક વાર મહાન વ્યક્તિને સાચવવા ખાતર સંસ્થાના નિયમોમાં
ક૬૫નાનું તત્વ ભળી જાય છેકેટલીક કંવદંતીઓ પ્રચલિત બને છે.
તથા કર્ણોપકર્ણ ચાલી આવતી કિવદંતીઓમાં સહેતુક કે અહેતુક ફેરફારો અપવાદ કરવા પડે છે. કેટલીક વાર વ્યક્તિ જે ખરેખર મહાન ન હોય
પણ થાય છે. કાળનો પ્રવાહ એવા વેગથી ધસમસે છે અને એની તાકાત તો સંસ્થાના નિયમો આગળ, પીને સાચી હોય તો પણ ઝુકવું પડે છે.
એટલી જબરજસ્ત હોય છે કે કેટકેટલી વસ્તુઓને તે જીર્ણશીર્ણ કે નષ્ટ (પરમાનંદભાઈ વિઘે આ અંકમાં અન્ય લખાણ હોવાથી અહીં ક્લી નાંખે છે. પરંતુ એથીજ બેપર શતાબ્દી પછી ખરેખર જે મહાન આ શતાબ્દી પ્રસંગે મને ફુરેલા થોડા વિચારો રજૂ કરું છું.) હોય છે એવી વ્યક્તિઓને જ ભવિષ્યની પ્રજા પછ સંભારે છે. માત્ર