________________
૮૫૬
અંતરાય કમની ૫ પ્રકૃતિએ -
અંતરાયકર્મ વિનરૂપ છે. દાન–લાભ–ભેગ–ઉપભોગ અને વીર્યશક્તિ આ પાંચ લબ્ધિઓ–શક્તિઓમાં વિદન આવે છે અથવા ન મળે તેને ઉદય અશુભ દુઃખદાયક છે. દશનાવરણીય કમની ૯ પ્રકૃતિઓ
ચક્ષુ–અચક્ષુ-અવધિ અને કેવળ દર્શનાવરણીય આ ચાર અને નિદ્રા, નિદ્રા–નિદ્રા, પ્રચલા, પ્રચલા–પ્રચલા અને થીણુદ્ધિ આ પાંચ પ્રકાર નિદ્રાના છે. આ નવ પ્રકૃતિઓ અશુભ છે. ઓછું દેખાય, પુરુ ન દેખાય, પુરુ ન સંભળાય ઈન્દ્રિયે પૂર્ણ ન મળે, ઈન્દ્રિયો નબળી મળે, ચાલતા ચાલતા ઉંઘ આવે, અભ્યાસ–પાઠ–વ્યાખ્યાનમાં ઉંઘ આવે ઈત્યાદિ નવ પ્રકારની અશુભ દુઃખરૂપ સ્થિતિ જીવને પ્રાપ્ત થાય છે. નીચગેત્ર કમ
આ કર્મના ઉદયથી જીવને નીચ કુળમાં, હલ્કા કુળમાં જન્મ મળે, હરિજન, ભંગી, ચમાર, ચંડાળ, કષાઈ, માછીમાર, વેશ્યાના કુળમાં જન્મ મળે. આ ક્યારે પણ સુખદાયિ નથી. આથી આવા કુળમાં જન્મ કરેલા પાપની સજા છે, દુઃખદાયિ છે. અશાતવેદનીય કમ
શાતાને અર્થ છે સુખ અને તેનાથી વિપરીત અશાતાને અર્થ છે દુઃખ વેદનીયમાં વેદનો અર્થ છે જાણવું, અનુભવવું, વેદનાને અર્થ દુઃખ, પીડા અને તેનાથી અશાતા વેદનીય કર્મ બંધાય છે. અર્થાત આધી, વ્યાધી–ઉપાધી શારીરિક રોગોની સ્થિતિ, રોગી શરીર કેટલાય રોગોથી શરીર ઘેરાયેલું હોય તે સમજવું કે આ પાપની સજા છે, આથી પ્રાણાતિપાત–હિંસાદિ પાપોને કરવાવાળા સુંદર નિરોગી સ્વસ્થ શરીર ક્યારે પણ મેળવી શકતા નથી. તેમને કરેલા પાપની અનુસાર દુઃખદાયિ રોગોથી ઘેરાયેલું શરીર મળે છે. અહીં પણ પાપની સજા ઘણી ભારે છે. કેટલાય બિચારા ભયંકર રોગોની વેદના અનુભવે છે. જાણે નરકની પીડા ભેગવતા હોય તેટલી તીવ્ર વેદના? કેટલા ભયંકર રોગ? અને તેમાં પણ એક સાથે ૪-૬ રોગ, ૫–૧૦ રોગ પણ ભોગવે છે. આ કરેલા પાપ કર્મોનું જ ફળ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
