________________
૮૫૫
इग-बि-ति चउ जाइओ कुखगइ उवघाय हुंति पावस्स । अपसत्थं वन्न चउ, अपढम संघयण सठाणा !!
જ્ઞાનાવરણીય કર્મની ૫, દર્શનાવરણીય કર્મની ૯, અંતરાયકર્મની પ, નીચત્ર, અશાતા વેદનીય, મિથ્યાત્વ મેહનીય કર્મ, સ્થાવર દશક–૧૦, નરકરિક૩, કષાય ૨૫, તિર્યંચદ્ધિક એમ કુલ ૬૨ પ્રકૃતિઓ અને એકેન્દ્રિય, બેઈન્દ્રિય, તેઈદ્રિય, ચારેન્દ્રિય, ચાર જાતિઓ, અશુભ વિહાગતિ, ઉપઘાત નામકર્મ, અશુભવદિ-૮, પ્રથમ સિવાયના પ સંઘયણ અને પ સંસ્થાને આવી રીતે ૨૦ અને ઉપરની ૬૨ [૨+ ૨૦=૦૨] આદિ પ્રકૃતિઓ પાપની અશુભ ગણાય છે. અર્થાત્ ૧૮ પ્રકારના પ્રાણાતિપાત હિંસા] આદિથી બંધાયેલા પાપોના ફળ જે દુઃખકારક-દુઃખરૂપ મળે છે. તે આ ૮૨ પ્રકારથી મળે છે. બંધાયેલી ૮૨ પ્રકૃતિમાંથી જુદા જુદા અવોએ જેને જેટલી બાંધી છે. તેમને તેટલી ઉદયમાં આવે છે. અને ઉદયમાં આવ્યા પછી જીવને તેનું દુઃખ સહન કરવું પડે છે. કેમ કે ૮રમાંથી એક પણ પ્રકૃતિ શુભ નથી, સુખકારક નથી, પુન્યકારક નથી, ઉદાહરણ માટે તમે જ 'વિચારો જે જીવને પાંચે ઈન્દ્રિય પુરી ન મળે તેના બદલે એક બે ઓછી મળે અર્થાત્ બેઇન્દ્રિયપણું કે તિઈદ્રિયપણું મળે જેમાં કીડિ મકડાને જન્મ મળે છે તે સુખકારક છે? ક્યારે પણ નહિ. જેવી રીતે નરક ગતિ મળે અથવા તિર્યંચમાં પશુપક્ષીની ગતિ મળે તો સુખરૂપ લાગશે ? ના, અ! સંભવ નથી. શું અજ્ઞાનનો ઉદય થશે તે સારું છે? અથવા વ્યાખ્યાન સાંભળવાના સમયે ઉંઘ આવે તેને શું સુખરૂપ માનશે? તેવી રીતે ક્રોધાદિ કષાયોને ઉદય વધુ હોય તે સારું છે. ના ૮૨ કર્મ પ્રવૃતિઓમાંથી એક પણ કમ પ્રકૃતિ સારી નથી. જીવને માટે સુખકારક શુભ નથી. આ બધી પાપની પ્રકૃતિઓ છે. જે દુઃખદાયિ, કદાચિ, અશુભ છે. જ્ઞાનાવરણીય કમની ૫ પ્રકૃતિએ –
જ્ઞાન તથા જ્ઞાની ની વિરાધના કરવાથી જ્ઞાનાવરણીય કર્મને બંધ થાય છે. મતિ, શ્રુત, અવધિ, મન:પર્યવ અને કેવળજ્ઞાન આ પાંચ જ્ઞાનેનું જ્ઞાનાવરણીય કર્મ ઉદયમાં આવવું અને જીવનું અજ્ઞાની અનવું, અપજ્ઞ બનવું તે અશુભ પાપકર્મ છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
