________________
૮૭૩
यत् नरके नैरथिव्याः दुख प्राप्नुवंति गौतम ? तीक्ष्णम् । तत् पुनर्नि गोदमध्ये अनंतगुणं ज्ञातव्यम् ॥
હે ગૌતમ! નરકમાં નારકી જીવ જેટલા તીણ દુઃખ પામે છે. તેના અનંતગુણ દુખે જીવ નિગોદની ગતિમાં પામે છે. આવું જાણવું જોઈએ વિચારે! નરગતિના દુઃખોનું વર્ણન આગળ કરીશું તેની અપેક્ષા એ અનંતગુણ દુઃખ નિગોદમાં ? આ કેટલા ભારે પાપ કર્મની સજા થઈ? આટલું જાણીને પણ આજે બટાટા-ડુંગળી-લસણ આદિ જે અનંતકાય છે તે સૂમ નથી પરંતુ સ્થળ (બાર) સાધારણ વનસ્પતિકાય જ છે. નિગાદમાં અને આમાં અંતર માત્ર એટલું જ છે. કે આ સ્થળ (બાદર) છે અને નિગદ અત્યંત સૂક્ષ્મ છે. આટલું જાણ્યા પછી પણ આજે બટાટા–લસણ આદિનું ખાવાનું નથી છેડી શકાતું તે આ અન તકાયના હિંસાના પાપ કયાં લઈ જશે ? કદાચ વનસ્પતિ કાયમાં લાવીને કયાંક પટકી ન દે? તે પાપની સજા કેટલી ભારે થશે? વિચારો.
વિકસેન્દ્રિયમાં, બેઇન્દ્રિયમાં શંખ-કેડી–જળ–અળસીયાના જન્મ મળે કે તેઈન્દ્રિયમાં. કીડી-મકડા–ઈયળ-માંકડ-જૂ નો જન્મ મળી અથવા ચઉરિદ્રિયમાં માખી-મચ્છ૨–ભમરાનો જન્મ મળ કેટલો કષ્ટદાયિ–દુઃખદાયિ સિદ્ધ થશે? અને એક—બે જન્મથી કયાં કાર્ય સમાપ્ત થાય છે ? સ્વકાય સ્થિતિમાં કેટલો દીર્ઘકાળ પસાર કરવો પડે છે અને કેટલા ભવ ધારણ કરવા પડે છે. તે પછી પંચેન્દ્રિય પર્યાયમાં જીવ જાય છે જળચરના રૂપમાં માછલી, કાચ, મગરમચ્છ, વહેલ માછલી આદિ બનવું પડે છે. જ્યાં મોટી માછલી નાની માછલીને ખાઈ જાય છે. જન્મ દેવાવાળી માતા જ પોતાના બચ્ચાને ખાઈ જાય તે કેટલી ભારે કર્મની સજા છે? બેચરમાં પક્ષીના જનમમાં ઉડતા રહેવાનું ક્યાં મળે ત્યાં ખાવાનું. સ્થળચરમાં સાપ-નાળીયે–ગરોળીવાંદરો–હાથી-ઘોડા-ગાય-બળદ–સુવર–ગધેડો–બકરી આદિના અસંખ્ય જન્મ મળે છે, કરવા પડે છે. હવે વિચારો અહિ બિચારા પશુઓની શી હાલત છે ? કેવી દશા છે ? એક બાજુ શરીર મેટું-સ્થળ, પેટ લાંબુ–ચૌડુ, આહારની તીવ્ર સંજ્ઞા અને ખાવાનું શું મળે છે? ઘાસ, તેમને દરરોજ રોટલી-રોટલા કેણ બનાવીને ખવડાવે? ઘાસ પણ બધાના નસીબમાં કયાં છે ? રસ્તામાં પડેલા કપડા, કચરા, કાગળ, પૂંઠા આદિને ખાઈ-પીને પેટ ભરવું પડે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
