________________
(૧૭૪
મુનિજીવનની બાળપોથી-૫
વિહાર
[૩] વિહાર તે તે જ સાધુઓ કરી શકે કે જેઓ ગીતાર્થ હોય અથવા કોઈ ગીતાર્થની નિશ્રામાં (આજ્ઞામાં) હોય, અગીતાના વિહારમાં સંયમવિરાધના, આત્મવિરાધના, પ્રવચનવિરાધના અને રત્નત્રયીની વિરાધના થાય છે.
ચાર પ્રકારના વિહાર કરનારા સાધુઓ (૧) જયમાન (૨) વિહરમાન (૩) અવધાવમાન (૪) આહિંડક
(૧) જયમાન તેના જ્ઞાનાદિ ત્રણ ભેદથી ત્રણ પ્રકાર છે. (૧) બીજા આચાર્ય પાસે અપૂર્વ શ્રત મેળવવા માટે જે વિહાર કરે તે જ્ઞાનતત્પરજયમાન કહેવાય. (૨) જિનશાસનની પ્રભાવના કરવા માટે જે વિહાર કરે તે દશનતત્પરજયમાન કહેવાય. (૩) વિહારમાં આગળ વધતા પૃથ્વી આદિની વધુ વિરાધનાની સંભાવના જાણીને તેનાથી બચવા માટે પાછા કરી જાય તે ચારિત્રતપરજ્યમાન કહેવાય. (જયમાન–જયણું પાળતા) (૨) વિહરમાન તેના બે પ્રકાર છે. (૧) ગછગત અને (૨) ગચ્છનિર્ગત (૧) ગચ્છગતઃ આચાર્ય (ગચ્છનાયક), Wવીર (રત્નત્રયીની આરાધનામાં પડતી સાધુઓની તકલીફ દૂર કરીને તેમને રત્નત્રયીમાં સ્થિર કરનાર), વૃષભ (વૈયાવચ્ચી) ભિક્ષુ (ગોચરી લાવનારા), ભુલક (બાળસાધુ). આ બધા ગછગતવિહરમાન કહેવાય.
(૨) ગચ્છનિર્ગત પ્રત્યેકબુદ્ધ (જાતિસ્મરણ કે અન્ય ધ પામીને સાધુ થયેલા. જેઓ બીજાને દીક્ષા આપી
