Mallikamakarandanatakam

Author(s): Ramchandra Mahakavi, Punyavijay
Publisher: L D Indology Ahmedabad

Page 185

Mallika-Makaranda
- ३..
-३...
अन्नत्थ रागिणीओ रच्चंति न वम्महे वि महिलाओ। [रुच्चइ म णाम राया वि तवणरत्ताण भलिणीणं ॥ अन्यत्र रागिण्यः रज्यन्ते न मन्मथेऽपि महिलाः । रोचते न नाम राजाऽपि तपनरक्ताभ्यो नलिनीभ्यः ॥ -इति च्छाया। अणुराओ रिचय दइएसु घडइ सोहग्गचंगिमगुणाई। चंदु च्चिय जणइ मणीसु कढिणबंधेसु सलिलाई ॥ | अनुराग एव दयितेषु घटयति सौभाग्य-चङ्गिम-गुणान् । चन्द्र एष जनयति मणोषु कठिन-बन्धेषु सलिलानि ॥ -इति उछाया ] उन्मत्तप्रेमसरम्भादारभन्ते यदङ्गनाः ।
तत्र प्रत्यूहमाधातुं ब्रह्मापि खलु कातरः ।। [ल्लोकोऽयं भर्तृहरिकृतशृङ्गारशतकाद्(७५ उद्धृतः ।]
बल्लहजणविरहीणं पाणपवासो वि बाहिरी किरिया । संताव-रुण्ण-गहिलत्तणाइ पुण कित्तिय कम्मं ॥ [घल्लभजनविरहिणां प्राणप्रवासोऽपि बाह्या किया । संताप-रुदित-प्रहिलत्वादि पुन: कियत् कर्म ॥ इति च्छाया ।।] तावन्महत्त्वं पाण्डित्यं कुलीनत्वं विवेकिता । यावज्ज्वलति नाङ्गेषु हतः पञ्चेषुपावकः । [ लोकोऽयं भर्तृहरिकृतशृङ्गारशतकाद् (७)उद्धृतः ।] अर्गला रक्षणे स्त्रीणां प्रीतिरेव निरर्गला । पदातिपरिवेषस्तु पत्युः क्लेशाय केवलम् ।। जम्मंतरलक्खपरूढदुक्खरुक्खस्स तिन्नि साहाओ । सेवा खलेसु, विहवो परेसु, पिम्म अपिम्मेसु ॥ [जन्मान्तरलक्षारूढदुःखवृक्षस्य तिस्रः शाखाः । सेवा खलेषु विभवः परेषु प्रेम अप्रेमसु ॥ इति च्छाया ॥] जं किर उल्लसइ दढं अणुरायपरम्मुहेसु अणुराओ । तं चिय विसं विस उण महणभवं तस्स पडिबिंबं ॥ [यत् किल उल्लसति दृढं अनुराग-पराङ्मुखेषु अनुरागः । तदेव विष विष पुनर्मथनभव तस्य प्रतिबिम्बम् ।। इति च्छाया ॥ प्रियानुरोधा बध्नाति विप्रियेऽपि जनो मनः । पकभाजोऽपि हर्षाय वर्षाः सस्याभिलाषिणाम् ।। -५.११ दम्पत्योः पाक्षिकात् प्रेम्णः प्रेमाभावः सुखावहः । एककर्णस्थताडङ्कादताडकं मुखं वरम् ॥ -५.१३ यथा पुसां स्त्रियः स्त्रीणां पुमांसो विषयस्तथा । तथापि सत्वराः प्रायः पुमांसो न पुनः स्त्रियः ॥ -५.१४
-५.२