________________
જ્ઞાનસ્વરૂપ કમળના વિકાસ માટે કુતર્ક હિમ-જેવો છે. કમળ ખીલવામાં હોય ત્યારે હિમ પડે તો તે જેમ ખીલતું નથી, તેમ પૂ. પરમતારક ગુરુદેવશ્રી પાસેથી જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાના અવસરે કુતર્ક કરવાથી જ્ઞાનનો વિકાસ અટકી જાય છે. શ્રદ્ધા માટે શલ્ય જેવો કુતર્ક છે. કુતર્ક કરવાથી સામી વ્યક્તિ પ્રત્યે શ્રદ્ધાનો અભાવ જણાય છે. શ્રદ્ધા હોય તો તેનો નાશ થતાં વાર લાગતી નથી. શરીરમાં શલ્ય હોય તો તે જેમ પ્રાણઘાતક બને છે તેમ શ્રદ્ધાસ્વરૂપ પ્રાણનો ઘાત કુતર્કથી થાય છે. ધર્મનો પ્રાણ શ્રદ્ધા છે. એનો ઘાત કુતર્કથી થાય છે. જ્ઞાનના અજીર્ણ સ્વરૂપ સ્મય(અહટ્ટાર-ગર્વ)ને ઉલ્લસિત(વધારવું) કરનાર કુતર્ક છે. આપણા કરતાં મહાજ્ઞાની હોવા છતાં આપણે એની અપેક્ષાએ વિશિષ્ટ જ્ઞાની છીએ એ સિદ્ધ કરવાનું કાર્ય કુતર્કનું છે. તદ્દન ઋજુ અને સુનીતિપૂર્ણ માર્ગ હોવા છતાં-એ માર્ગે ચાલવા ના દે અને તેમાં અવરોધ ઊભો કરે એવો કુતર્ક છે. સુનયસ્વરૂપ ધારને અટકાવી રાખવા માટે કુતર્ક નકુચાનું કાર્ય કરે છે... ઈત્યાદિ સમજી શકાય એવું છે. ર૩-રા
ઉપર જણાવ્યા મુજબ કુતર્કનું સ્વરૂપ ભયફ્રુર છે; તેથી જે કરવું જોઈએ તે જણાવાય છે
कुतर्केऽभिनिवेशस्तन युक्तो मुक्तिमिच्छताम् । યુત્તર: પુનઃ શ્રુતે શોલે, સમાથી શુદ્ધતલામ્ રર-રા
પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ અગ્નિની જ્વાલાદિ સ્વરૂપ
