________________
થવાના કારણે જીભ કપાયાથી પણ અધિક દોષ મનાય છે. ૧૪૧” “આ ખરાબ-નિંદનીય છે.. ઈત્યાદિ કુન્ય સંતો-મુનિઓ બોલતા નથી. પરંતુ નિશ્ચિત કામનું (સાર્થક)બીજાના ઉપકારનું કારણભૂત એવું સદાને માટે બોલે છે...૧૪૨ાા'.... ઈત્યાદિ યોગદષ્ટિ. સમુચ્ચયપ્રકરણથી સમજી લેવું જોઈએ. ૨૩-૨૯
આથી સ્પષ્ટ પણે સમજી શકાશે કે સર્વજ્ઞ પરમાત્માઓમાં તાત્વિક રીતે કોઈ ભેદ નથી; તેથી તેઓશ્રીના પરમતારક વચનનું અનુસરણ કરીને જ પ્રવર્તવું જોઈએ. પરંતુ તેઓશ્રીના વિષયમાં વિવાદ કરીને અનુમાનાદિમાં આસ્થા કરી તેના આશ્રયે રહેવું ના જોઈએ. કારણ કે સર્વજ્ઞ પરમાત્માના પરમતારક વચનનું અનુસરણ નહીં કરનાર અનુમાન પોતે જ વ્યવસ્થિત નથી-આ વાતનું સમર્થન ભર્તુહરિના વચનથી કરાય છેयत्नेनानुमितोऽप्यर्थः, कुशलैरनुमातृभिः । अभियुक्ततरैरन्यैरन्यथैवोपपद्यते ॥२३-३०॥
કુશળ એવા અનુમાન પ્રમાણવાદીઓ દ્વારા પ્રયત્નપૂર્વક અનુમાન પ્રમાણથી સિદ્ધ કરેલો પણ અર્થ; એના કરતાં અધિક કુશળ એવા અનુમાન પ્રમાણવાદીઓ દ્વારા બીજી જ રીતે ઉપપન્ન બને છે.”-આ પ્રમાણે ત્રીસમા શ્લોકનો અર્થ છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે વ્યાણિગ્રહ પરામર્શ... વગેરેમાં જેઓ કુશળ છે; એવા અનુમાનકર્તાઓ
