________________
ક૯યાણ ઓગસ્ટ-૧૯૫૩ : ૩૩ : , આખરે ખાનદાનનું ખમીર ને ! બધું જ સમજે. ટીપને કાગળ બતાવી રૂપીઆની માંગણી કરી. ભાણસ ૫ણું ઓળખે. વિનય પણ સાચવે. વિવેક મુનીમે ટીપને કાગળ લઈ રૂપીઆ આપી દીધાની એમનાથી ચૂકાય જ કેમ. આટલા વર્ષો એમણે કોઈ સાઈન (નિશાની) કરી કેશીયરને રૂપીઆ ૭૫) આપી પાણીમાં થોડા જ કાઢયાં છે.”
દેવા કહ્યું. રૂપીઆ મલી ગયા. મુનીમ વિગેરેને - “ હાં બરાબર છે. એવું જ ન હોય તે, રજા પોતાના તરફ એકી નજરે જઈ રહેલા જોઈ દીપચંદ વગર અંદર કેમ આવ્યા એમ કહી બે-ચાર કડવી– શેઠે મુનીમને પૂછયું: મીઠી તે સંભળાવી જ દે, અને ગેટ આઉટ કહી ‘ભાઈ, કાંઈ કહેવું' છે ?' ઉભા રહે. આપણને અંદર આવવા દેવા માટે કહેવાનું કાંઈ નથી, સાહેબે જાતે ફેનથી આપને મૈિયાને ઠપકો આપે તે વધારામાં.”
રૂપીઆ આપવાનું કહ્યું છે એટલે સહી લેવાની નથી. “ આજના ઉછાંછલાઓની વાત જ કરવાની નહીં પણ આશ્ચર્ય એ જ થાય છે કે, ટીપ ઉપરની મીતી ભૈયાને ઠપકો આપે છે તેની ખબર જ લઈ નાંખે. જોતાં આજે જ શરૂ થતી ટીપ છે, ત્યાં આ વગર રજા પણ આ બહાના નીચે કદાચ આપી દે. ટાઈમે કે જે વખતે બાબસાહેબ બનતા સુધી કોઈને આપણી રીસ તે બિચારો ઉપર કાઢી લે, અને તેની જ મળતા જ નથી. તેઓ જાતે ચાર આંકડાની નહીં, પાસેથી આપણને ધક્કો મારી બહાર કઢાવે' ત્રણ આંકડાની પણ નહીં ને બે અંકની રકમ માટે
એ તે જેના જેવા સ્વભાવ ! આવડત અને ફેન કરે ! બોલીને મુનીમ જોઈ રહ્યો. ખાનદાની ! એવા કમભાગી આત્માઓના ઘર આગળ દીપચંદ શેઠે મારવાડી ભાઈઓમાં ચાલતી ટીપજવાનું આપણા જેવાને મન પણ થાય ખરૂં કે ? માંથી ઉઠી પિતાને બાબુસાહેબ પાસે કેમ જવું પડયું વારે અહિં તે એમના બગલે આવવાનું નિમિત્ત જ અને બાબુભાહેબને પણ ફોન કરવા કહેવું પડયું તે ઉભું થઇ જાય છે.'
ટુંકાણમાં કહી સંભળાવ્યું. * પુન્યશાળીઓની રમે સારા માર્ગે ખરચાવાની બધું સાંભળી મુનીમ આનંદિત થતા બોલ્યા હોય તે આવા નિમિત્ત મળે. અને એમ પણ એમની “ આ રીતથી તે અમારા બાબસાહેબની પ્રતિષ્ઠાને હજારોની જાહેર અને ખાનગી સખાવતે ક્યાં ઓછી નુકશાન પહોંચે છે. તેઓની પ્રતિભાને લઈ તેમને છે ? રૂપીઆ આપ્યા વગર કાંઈ આ બધું કઈ કહી શકતું નથી, પણ લે કે અનેક જાતની બનતું હશે.'
જ વાત કરે તે અમારે પણ સાંભળવી તે પડે જ ને ! ચાલો, આપણું કામ થયું અને બાપુસાહેબને લખાએલી રકમ લેવા માટે આવનાર ભાઈઓને પણ તેમના હાથે અજાણતાં થતાં આ એક પાપ- વાફટતાને લઈ મશ્કરીમાં મૂળ વાત ઉડાવી દઈએ માંથી બચાવ્યા.'
ને વિદાય કરીએ, પણ હૃદયમાં તે લાગે ને ! હવે વાત સાચી, વ્યવહારમાં તે એ ખરાબ બાબુસાહેબ તરફથી આપને અપાએલી ખાત્રીથી દેખાતું જ હતું પણ એથી તે વિશ્વાસઘાતનું પાપ, ઠીક થયું. દંભ સેવવાનું પાપ, ધર્મની મશ્કરીનું પાપ, વિગેરે આ સાંભળી દીપચંદ શેઠે મુનીમને ઠપકો
અનેક કર્મબંધ થાય, મોટા માણસોને આવી નની આપતાં કહ્યું: “ભાઈ ! આમાં તમારો હિસ્સો પણ "વાતનો ખ્યાલ પણ ન હોય.'
કાંઈ ઓછો નથી. કોઈક વખત તમારા મેઢે જ પોતપોતાની લાગણીઓને વ્યક્ત કરતા અને શેઠ વાકપટુતા અને મશ્કરીમાં નીકળેલા આ શબ્દોએ જ આવી–આવી વાત કરી રહ્યા હતા. વિકટોરીયા ( ટીપ આગે ચલાનેકે રકમ લિખી થી તુમને ભી પિતાની ગતિએ માર્ગ કાપી રહી હતી.
તે ઉસ વખ્ત લિખનેક હી કહા થા, વિગેરે ) વાતનું
વિતેસર કર્યું લાગે છે. બાકી બાબુસાહેબ માટે આવું - વિકટોરીયા પેઢી આગળ આવીને ઉભી રહી. હાય જ નહિ, વાક્પટુતા અને મશ્કરી એ ઉછાંછલા.. બનને શેઠીઆ તેમાંથી ઉતરી અંદર ગયા. મુનીમજીને પણાની નીશાની છે, તમને એ નહિ શોભે. આવી
