________________
જ આત્મહિતકર સુવિચારમાળા એક
વકીલ કેશરીચંદ નેમચંદ શાહ, બી. એ. એલ. એલ. બી. ૧ આત્મા એ અનંત શક્તિને અખૂટ ભંડાર છે. ખર્ચ વધ્યાજ કરે, તે દેવાનો ભાર વધી જાય ને આત્માનું સ્વરૂપ શઠ અને નિર્મળ છે. આત્મા જ્ઞાન, પેઢી નાદારીમાં જાય; ધર્મની બેંકમાં આરાધનારૂપી દર્શન અને ચારિત્રાદિ ગુણેને ધારણ કરનાર છે. આત્મા નાણું જમે ન હેય ને પાપનું ખાતું જ ચાલુ રહે તે પોતાના અનંત ગુણોને તથા ત્યાગ, સદાચાર, તપ, શીલ દુર્ગતિ સિવાય બીજો કયો માર્ગ હોઈ શકે ? આદિ શુભ ગુણોને પ્રકાશમાં મૂકવાની પ્રબલ શકિત ધરાવે
૪ સંસારની રંગભૂમિ ઉપર જગતના જીવો કર્મને છે. આત્માનું એ સામર્થ્ય છે કે, એ પાપાદિની ઝેરી
આધીન છે. કર્મને યોગ અનાદિકાળને છે. આ હવાને નાબુદ કરી શુદ્ધ આત્મગુણમાં પ્રગતિ કરવાની
જગતમાં કર્મસત્તાનું સામ્રાજ્ય ચાલે છે. કોઈ રાજા શક્તિ ધરાવે છે.
ને કઈ રંક, કોઈ શેઠ અને કઈ નોકર, કેઈ વિધાન ૨ જન્મવું, મરવું, એશઆરામને વિલાસ ભાગ- ને કોઈઅભણ, કોઈ શ્રીમંત ને કોઈ ભીખારી' આ બધું વ. ઇન્દ્રિયોના સુખમાં આનંદ માનવો, એ કાંઈ શાથી? જે ભાગ્યમાં કમી નહિ હોય તે માથું પટકીને આત્માનો સ્વભાવ નથી. મોક્ષ એ આત્માનું શુદ્ધ
મરીશું અગર ગમે તેટલી દોડધામ કરીશું, તે પણ સ્વરૂપ છે. સંસાર એ આત્માનું વિકૃત સ્વરૂપ છે.
એક પાઈ મળવાની નથી. પુણ્યાઈ પૂરી થશે એટલે અનાદિ કાળથી આત્મા કર્મ સત્તાની ભયંકર ગુલામીમાં
માથે હાથ દઈ રહેવું પડશે. પુણ્યમાં લક્ષ્મી હશે તે કેદ બની ગયો છે, અને પાપ આદિ કર્મના પડળોથી
તે બારણુ ઠાકતી તમારે ઘેર આવશે. માટે સંસાર આવરણોથી, આત્માની જવલંત શકિત ઢંકાઈ ગઈ છે
એટલે કર્મજન્ય વિષમતાઓનું ઘર. આત્માના પ્રકાશ પર અંધારપટ આવી ગયું છે. આવી કફોડી સ્થિતિ ને ભયંકર દશા આજે આત્માની છે.
૫ અંદગી ગમે તેમ, સ્વચ્છદીપણે જીવીશું એ એ ઢંકાઈ ગયેલી આત્માની જવલંત જ્યોતિ કયારે
નહિ ચાલે. ધર્મની ભાવના, ધર્મને વિચાર, આત્મામાં પ્રગટે? સંસારને મોહ, મમતા, માયા ને મારાપણું ચોવીસે કલાક રહેવું જોઈએ, આત્માની સદ્ગતિ થાય જે ઘર કરી બેઠેલું છે, તેની ઉપર કાપ મૂકાય, ને
એટલા માટે શરીરને ધર્મનું સ્થાન બનાવવું જોઈએ. વિષય કષા ઉપર જિત મેળવાય, ને પાપનો ભય
આપણે શરીરની બહુ કાળજી રાખીએ છીએ કે આ લાગ્યા જ કરે, આટલું થાય તે આત્માનું સાચું
ભાને ભૂલી જઈએ છીએ. શરીરને રોગ લાગુ પડે, સ્વરૂપે પ્રગટયા વિના રહેજ નહિ.
શરીર માંદુ પડે, ખવાશે પીવાશે નહિ, શરીરની શકિત
ઘટી જશે, એ વખતે શરીરનું શું થશે, એને બળાપ ૩ આત્માને શરીર સાથે શે સબંધ છે ?
અને ચીંતા બહુ થાય છે; પણ આત્માને કામ, ક્રોધ, આત્મા શરીરથી જુદો છે. શરીર આત્માનું બંધન છે.
મેહ, માયા ને મમતારૂપી રોગ લાગુ પડેલો છે તેનો શરીર એ આત્માનું કેદખાનું, છે. શરીર ક્ષણિક છે,
બળાપો કે ચિંતા થતી જ નથી. આ વિચાર સરખો મનુષ્ય મરે છે એટલે આત્મા એક શરીર છોડી બીજા
પણ આવતો નથી. જે બધા આ વિચાર કરતા શરીરમાં દાખલ થાય છે. મૃત્યુ એટલે શરીરની ફેર
થઈ જાય, ને શરીર કરતા આત્માની ચિંતા વધારે બદલી. મરણ પછી જીવ કઈ ગતિમાં જશે એનો
રાખે તે આત્માની સદ્ગતિ થયા વિના રહેજ નહિ. આધાર સંસારમાં જીવન કેવું જીવ્યા ? પાપ પ્રવૃત્તિઓ કેટલી કરી ? એનો સરવૈયાના હિસાબ ઉપર ભવિષ્યને ૬ આત્માને આ દુર્લભ મનુષ્યભવ મળે છે એને આધાર છે. આ ભવ મળે છે તે પણ ભૂતકાળમાં વિચાર કરવો જોઈએ. એની મહત્તા સમજવી જોઈએ. કરેલી આરાધના યોગ જ મળ્યો છે. પરલોક સુધારો જીવની ચાર ગતિઓ છેઃ-(૧) દેવ (૨) મનુષ્ય હેય તે પુણ્યની જમા બાજુ વધારવી જોઈએ, અને (૩) તિર્યંચ ને (૪) નારકી. દેવગતિ કરતાંયે મનુષ્યપાપની ઉધાર બાજી ઘટાડવી જોઈએ. વેપારમાં ગતિ ઉત્તમ છે. એ શાથી ? દેવે ભોગવિલાસમાં જે જમે પડેલું નાણુ ખર્ચાઈ જાય. ને ઉધાર બાજુ એટલા બધા રાચ્યાપચ્યા રહે છે કે તેમનાથી આત્મ
