________________
જ આત્માને સાચે અલંકાર સુશીલતા:
પૂ૦ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ વિજયભુવનતિલકસૂરીશ્વરજી મહારાજ સંસારમાં મોટામાં મોટું કોઈ પણ કલંક હોય હેગ તે સુગુણના અંકુરાને નિર્મલ કરી નાખે છે. તે દુરાચાર છે અને ઉંચામાં ઉંચો શણગાર હાય એક કવિ કહે છે કે, “જ્યાં સુધી હૃદય-મંદિતે સુશીલતા જ છે. આ તે આર્યાવર્તની ભૂમિના રમાં સગુણરૂપી બાલક રમે છે ત્યાં સુધી હૈયામાં માનવીઓનાં જીવનવ્રત જેવી દૃઢ હકિત છે, આ
દુરાચારની દુષ્ટ-રાક્ષસીઓ નથી પેઠી. જ્યાં દુરાચારની સમજાવવાની જરૂર જ ન હોય. જેમ જન્મેલા બાળકને
- કુવાસનાને વાસ હોય, ત્યાં વિનય-વિવેક–સદ્દભાવનાઅન્ય સંસ્કારો તે માતા-પિતાની પ્રેરણાની અપેક્ષા
સુદષ્ટિ; આ સધળાય સુગુણે વિદાય માંગી લે છે. રાખે છે, પણ શ્વાસ લે-આહાર લે-નિદ્રા લેવી,
વ્યવહારમાં પણ અનુભવાય છે કે, જે પુત્રે કુલસુખ-દુઃખની અસર આ તે આપોઆપ પેદા થાય છે;
વારસાની પરંપરાથી સુસંસ્કારેથી શોભતા હોય છે, તેમ આર્યાવર્તમાં જન્મેલાને સદાચાર એ ભૂષણ છે, તેઓ વિવેક, વિનય, નમ્રતા, સહિષ્ણુતા, ધીરતા, દુરાચાર એ કલંક છે. આ સમજાવ્યા કરતાં આપે
- સ્થિરતા, ઉદારતા, અને સુવિચક્ષણતા આ સધળાય
છે આપ સમજેલા હોય છે, અને હોવા જ જોઈએ
સુગુણોથી સદાય હજારે માનવની ઐણિના ભૌતિકએ તે સહજ પ્રવૃત્તિ છે.
હારના તરલ જેવા દીપી ઉઠે છે. સુશીલ એટલે સદાચારી રાજા-મહારાજાઓ લાખો માનવો પર સત્તાને સદાચારી એટલે સુશીલ આ સઘળાય અને કાર્ય કોયડે વીંછને વશ રાખતા હોય, આજ્ઞા વર્તાવવા વાક્યત્વવાળા પ્રયોગ છે. સદાચારિતા આવી એટલે અનેક ખૂન-ખાર યુધ્ધ ખેલીને શૂરવીરતાની છાપ તે વ્યક્તિ આખ તરીકે પણ ગણી શકાય છે. પ્રભુતા પાડતા હોય પણ જે તેઓ દુરાચારના દવથી દાઝેલા અને દિવ્યતા સદાચારીની ભગિનીઓ છે. હેય તે, તેની અપકીર્તિ એવી પ્રસરે છે કે, પ્રજા છોકરો સદાચારી હોય તે પિતા-માતાના હૈયાને ઠારે ભલે બહારથી સલામ કરે, વિનમ્રતા દેખાડે, પણ છે, પિતા એમ વિચારે છે, કે આ પુત્ર મારા કુલને અંતઃકરણમાં એને રાક્ષસથી, પણ હલકે માને છે, ભૂષક છે અને દુરાચારના દુષ્ટ માર્ગને પથિક બનેલ તિરસ્કાર ભાવથી હૈયું તેને નીચ અને પાપી ગણે પુત્ર કુલને કલંક લગાડે છે. કુલને હીણપત પહોંચાડે છે. રાજા-મહારાજામાં ઉદારતાને ગુણ ઓછો હોય છે એટલું જ નહિ પણ, માતા-પિતાના હૈયાને બાળે છે. ભલે પ્રલોભન-વૃત્તિથી પ્રજાનું સઘળુંય ધન લુંટી અને લોકોમાં પણ અપયશની કાલિમા જામે છે અને લેતે હોય, પણ સદાચારને એક ગુણ તેનામાં હોય કુલમાં ડાઘ લગાડે છે. તે તે સઘળાય દુર્ગણે ઢંકાઈ જાય છે. ગરીબ માણસ
માનવામાં શુશીલતાને વારસે તે પ્રાયઃ પરંપણ સદાચારમય જીવન જીવતે હેય તે તે શ્રીમંત .
પરાથી જ મળે છે. કોઈ એવા પણ બનાવ બને છે, કરતાંય મેટ ગણાય છે. શ્રીમંત થઈને દુરાચારી હોય તે તેની કિંમત છુટી બદામ જેટલીય પણ નથી
કે ઉચ્ચકુલમાં જન્મેલો પણ કુસંસ્કારોથી સીંચાય છે, અંકાતી પછી ભલે પોતે પિતાને પ્રાપ્ત થયેલ લક્ષ્મીના
પછી બાપના શુભનામને, ઉજવલ કીતિને બટ્ટો ભદમાં પિતાની જાતને સેથી મહાન માને, સૌથી
લગાડે છે. એક કુસંસ્કારરૂપી કારમે દુશ્મન હૈયામાં વધારે અક્કલવાળે માને, સમાજના મોખરે તે પેઠા પછી કયું અપકૃત્ય વજર્યું રહે છે ? એક બેસે પણ સજ્જનની ડાયરીમાં તે એ હલકા માન
દુરાચાર દુનિયામાં દરેક કુવ્યસનેને સેવડાવે છે; ચેરી વીની હરોળમાં જ નેંધાયેલ હોય છે. સદાચાર સઘ
જારી–મધપાન-માંસાહાર આવાં અનેક કુવ્યસનો લાય સુગુણની ભૂમિ છે. સઘળાય સુગુણોનો જનક છે,
રજના-નિત્યનાં ક્રમ જેવાં બની જાય છે, સધળાય સુગુણોને પેદા કરાવનાર સિદ્ધયંત્ર છે. જ્યારે ધન તન અને તિરીયાનું [ સ્ત્રી] દુરાચાર એ દુર્ગધ જેવો સઘળાય સુગુણોને હંસક દિનરાત ચિંત્વન કરનાર દેવની સેવા ક્યાંથી કરે ! છે. નાને પણ સુગુણ પેદા થતું હોય ત્યારે દુરાચારનો ગુરુની વાણી અને ઉપાસના ઓળાયેલા દિલવાળાને
