Jivdayana Jyotirdhar Hemchandracharya

Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: Bhadrankaroday Shikshan Trust

Page 8

તુલના કરી છે. કવિએ કહ્યું કે શ્રેણિક જેવો રાજા છે; વીરપ્રભુ જેવા સાક્ષાત્ અરિહંતપદે બિરાજતા સર્વજ્ઞ તીર્થકર, જેમણે ૧૪-૧૪ ચોમાસાં એના નગરમાં - રાજગૃહીમાં નાલંદામાં કર્યા; ચાર બુદ્ધિનો નિધાન અભયકુમાર જેવો પ્રજ્ઞાવંત મંત્રી હતો; શ્રેણિકને દઢ સમ્યક્ત્વવંત શ્રાવકની ઓળખ મળી છે, શ્રી વીર પ્રભુનો એ પરમ આહંત શ્રાવક છે, અને ભગવાનની આજ્ઞામાં અને ધર્મમાર્ગમાં એને પૂરેપૂરો વિશ્વાસ પણ છે અને રસ પણ છે. તો એક બાજુ મંત્રી અભય છે, બીજી બાજુ પ્રભુભક્ત રાજા શ્રેણિક છે – સર્વસત્તાધીશ, ને ત્રીજી બાજુ સ્વયં તીર્થકર છે. આમ છતાં એક કાલસૌકરિક કસાઈ પાસે કતલખાનું બંધ રખાવી શક્યા નથી. વીરપ્રભુએ કહ્યું છે કે આ કતલખાનું એક દહાડો બંધ રહે તો તારી નરકગતિ છૂટી જાય ! પણ તોય બંધ નથી રખાવી શક્યા.
અને તેની સામે શ્રી હેમચન્દ્રાચાર્ય છે. વિક્રમની ૧૨મી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં અને ૧૩મી સદીના પૂર્વાર્ધમાં થયેલા એ મહાનુભાવ ! એમને કુમારપાળ જેવો રાજા મળ્યો. તેને એ આચાર્યે પ્રેરણા આપી – જીવદયાની, અને “સત્તેરોન HIRપાનનૃપતિઃ' - કોઈ પણ જાતના ક્લેશ-કષાય વગર, કોઈ પણ જાતની લડાઈ, મારામારી અને જોરજુલમી કર્યા વગર, કુમારપાળે જીવરક્ષા કરી. કોની પ્રેરણાથી? તો હેમચન્દ્રગુરુની પ્રેરણાથી. - કવિ સરખામણી કરે છે. ક્યાં શ્રેણિક અને ક્યાં કુમારપાળ?
ક્યાં વીરપ્રભુ ને ક્યાં હેમચન્દ્રાચાર્ય ? એક તીર્થંકર, અને બીજા તદ્દન છદ્મસ્થ ! સેંકડો વર્ષોનો તફાવત. છતાં કવિ તુલના કરે છે કે જે કામ ભગવાન વિદ્યમાન હોવા છતાંય શ્રેણિક ના કરી શક્યો, એ કામ તમારી વિદ્યમાનતામાં તમારી પ્રેરણાથી કુમારપાળે કર્યું ! સાહેબ ! ધન્ય છે. જય હો !
આ હેમચન્દ્રાચાર્યની આપણે વાત કરવી છે. એમનો જન્મ જ જિનશાસનના ઉદ્યોત માટે થયો છે ! એમના ગુરુ છે આચાર્ય