________________
દોરે છે. એમને ખ્યાલ આવી ગયો છે કે જૈન શાસનનો ડંકો વગાડવાનું શાસનદેવતાએ કીધેલું છે. એને માટેનું સબળ માધ્યમ કુમારપાળ છે. એના મારફતે અઢાર દેશોમાં અમારિ-ઘોષણા કરાવી. કેવી રીતે ?
બધાં રાજ્યો કાંઈ પોતાનાં નહોતાં. જીત્યાં હતાં તો બધાંને પણ તે બધાં પોતાનું કહ્યું કરે તેવાં નથી. પોતાના ૪ દેશોમાં સંપૂર્ણ અમારિ-ઘોષણા કરાવી. કચ્છ, સૌરાષ્ટ્ર, રાજસ્થાન અને ગુજરાત. અને બાકીના રાજાઓનાં રાજ્યોમાં ક્યાંક પોતે ધન ખરચીને; તે તે રાજાને રાજી કરવા ઘણી સોનામહોરો ખરચી. એ રાજી થાય ત્યારે બદલામાં અમારિ-ઘોષણા માગી. ક્યાંક રાજાને પોતાના મિત્ર બનાવ્યા, અને મૈત્રીના દાવે અમારિ-પ્રવર્તન કરાવ્યું. ક્યાંક વિનયપૂર્વક નમ્ર થઈ એનાં વખાણ કરી એને રીઝવીને જીવદયા પળાવે. આમ જીવદયા માટે એમણે બધું જ કર્યું છે.
કુમારપાળે અઢાર રાજ્યોમાં શું શું કર્યું ? હું સામાન્ય આંકડા બોલું ? ધર્મ પામ્યા પછી એણે શું શું કર્યું ? તો, ૧૮ રાજ્યોમાં જીવદયા પળાવી. એના શિલાલેખો મળ્યા છે રાજસ્થાનના રતનપુર અને કિરાડૂ જેવાં ક્ષેત્રોમાંથી. એ આજે પણ વિદ્યમાન છે. ૧૪૪૪ નવાં જિનાલયો બંધાવ્યાં. સાત વ્યસનોનું નિવારણ કર્યું. પોતે તો એ વ્યસનો છોડ્યાં જ, રાજ્યમાં પણ અટકાવ્યાં. ૧૬ હજાર જિનમંદિરોના જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યા. મહાદેવનાં મંદિરો અને એવાં સ્થાનોની વાત તો જુદી જ. સાત વખત શત્રુંજયની યાત્રા કરી. એકલા નહિ, સંઘ સાથે. ૨૧ જ્ઞાનભંડારો લખાવ્યા. એક એક ભંડારમાં તમામ ગ્રંથોની પોથીઓ હોય એવા ૨૧ ભંડારો. પરમ આર્હત અને પરનારીસહોદર એ રાજા. એણે કોઈ ‘જૂ' ને મારે ને, એને પણ સજા કરી છે. એક ઉંદરને પોતાના પરિભ્રમણ વખતે અજાણતાં જ મારી નાખેલો, ત્યાં પ્રાયશ્ચિત્તરૂપે પોતે મૂષકવસહી નામનું
31
