________________
તે ગયા તો હતા સ્થૂલિભદ્ર મુનિની સાથે સ્પર્ધા કરવા પરંતુ કોશાનું અપૂર્વ સૌંદર્ય દેખતાં જ એમની મનોવૃત્તિ ચંચલ થઈ ગઈ. પથભ્રષ્ટ બનેલા મુનિએ કોશા પાસે ભોગની યાચના કરી. કોશાએ પદભ્રષ્ટ મુનિને સાચા માર્ગે લાવવા માટે એમને દેહના બદલે દ્રવ્ય માંગ્યું. જ્યારે મુનિએ દ્રવ્ય પ્રાપ્તિનો ઉપાય પૂછ્યો ત્યારે કોશાએ નેપાળના મહારાજા પાસેથી રત્નકંબલ લઈ આવવાનો માર્ગ બતાવ્યો. બહુ કઠિનાઈથી રત્નકંબલ લાવીને એમણે ખુશીથી કોશાને સોંપ્યું.
કોશાએ કંબલના ટુકડા કરી એનાથી પગ લૂંછીને નાળામાં ફેંકી દીધો. પોતાની મહેનતનું આવું ફળ જોઈને મુનિ ક્રોધિત થઈ ઉઠ્યા તથા એમણે કહ્યું “હે સુંદરી ! આટલી મહેનતથી હું આ કંબલ લાવ્યો હતો. તેં એને આ રીતે નાળામાં કેમ ફેંકી દીધો ? ત્યારે ઉચિત તક જોઈને કોશાએ પહેલેથી જ દાસીઓ દ્વારા મંગાવેલા કેટલાય રત્નકંબલ મુનિની સામે ફેંકતા કહ્યું “જુઓ મુનિવર ! આવા તો કેટલાય રત્નકંબલ મારી પાસે છે. પરંતુ તમારી પાસે જે ચારિત્રરૂપી શ્રેષ્ઠ રત્ન છે, એ તો દેવોને પણ દુર્લભ છે. આ રત્નકંબલ તો ધોવાથી પણ સ્વચ્છ થઈ જશે. પરંતુ ચારિત્રરૂપી રત્ન પ્રાપ્ત કર્યા પછી જો આપ પોતાની આત્માને વાસનાની ગંદી નાળીમાં ફેંકી દેશો તો આપની આત્માને આ ભવમાં તો શું ભવાંતરમાં પણ સાફ કરવું મુશ્કેલ થશે. આપ વ્યર્થ જ આ નશ્વર કાયાના ચંગુલમાં ફસાઈને દુર્ગતિની પરંપરાથી બંધાઈ રહ્યા છો. મુનિવર હજુ પણ સમય છે સુધરી જાઓ.'’
કોશાના સદુપદેશ ભરેલ વચનને સાંભળીને મુનિવરની આત્મા જાગૃત થઈ ગઈ. પશ્ચાતાપની આગમાં જલતા મુનિએ કોશાની પાસે માફી માંગી. ત્યાંથી ગુરૂદેવની પાસે જઈને આલોચના લીધી તેમજ સ્થૂલિભદ્ર મુનિ પાસે ક્ષમાયાચના કરી. સર્વ સાધુઓની સમક્ષ એમણે કહ્યું “સર્વ સાધુઓમાં એક સ્થૂલિભદ્ર જ અતિ દુષ્કર કાર્ય કરવા વાળા છે. એવું જો ગુરૂદેવે કહ્યું હતું તે યોગ્ય જ હતું. સ્ત્રીવિલાસના રસને જાણીને જે એનાથી વિરક્ત બન્યા તે વાસ્તવમાં મહાન છે. એવા કામવિજેતા મુનિને હું વંદન કરું છું. ધન્ય છે આવા નિર્વિકારી મહાપુરૂષને.”
અન્ય બધા સહવર્તી સાધુ પણ આવી ગયા ત્યારે સિંહગુફાવાસી મુનિવરે સ્થૂલિભદ્ર મુનિને કહ્યું ‘સાચ્ચે જ આપની મનોભૂમિકાને, આપની દઢતાને ધન્યવાદ છે. કેમ કે ભૂતકાળમાં જે સ્ત્રી સાથે આપના સંબંધ એટલા ગાઢ હતા કે જેમના ત્યાં આપ બાર વર્ષો સુધી રહ્યા. એના વિચાર માત્રને પણ એક ઝટકામાં હટાવી દેવા, આ બહુ મોટી આધ્યાત્મિક સિદ્ધિ છે. પરંતુ મને એ સમજમાં નહીં આવ્યું કે મે કોશાને ત્યાં ચાતુર્માસ કરવાની આજ્ઞા કેમ માંગી ? શું એ સમયે તમને એની યાદ આવી રહી હતી ?''
સ્થૂલિભદ્ર મુનિ ઃ કોશાની યાદથી પ્રેરિત થઈને મેં આવું નથી કર્યું. કોશાને ત્યાં ચાતુર્માસની અનુજ્ઞા માંગવા માટે કેટલાય કારણો હતા.
125
