________________
૨૩૪
શ્રી જેન વે. . હેરંs.
નાથ સંપ્રાથમાં ન થાઃ-પરમ યોગીરાજ શ્રી મહેંદ્રનાથ તથા ગેરક્ષનાથથી નાથ સંપ્રદાયની વિશેષ વૃદ્ધિ થઈ હતી. આ નવ નાથની સંપ્રદાયમાં જેને માટે એવું કથન છે કે “ એક વખતે મહેંદ્રનાથને સંસાર ભોગવવાની ઇચ્છા થઈ તેથી ગિરનાર પર્વતની ધ્યાન ગુફામાંથી બહાર નીકળીને પિતાના શિષ્ય ગોરક્ષનાથને પિતાની સંસાર ભોગવવાની ઇચ્છા જણાવી અને અમુક મુદતે પાછો આવીશ એમ કહીને શ્રી મત્યેકનાથજી ભરતક્ષેત્રમાં વિહાર કરવા લાગ્યા અને ક્રમે કરીને કામરૂપ દેશમાં પધાર્યા. કામરૂપ દેશમાં ત્રિયા રાજ્ય-સ્ત્રીઓનું રાજ્ય હતું. લગભગ તમામ સ્ત્રીએ મંત્રશાસ્ત્રમાં પ્રવિણ હતી.
શ્રી મહેંદ્રનું શરીર લાવણ્ય જોઇને કામરૂપ દેશની રાજા તરીકે રાજ્ય ચલાવતી મુખ્ય રાણી નામે મેનાવતી (કોઈ બીજા નામો પણ આપે છે.) હતી તે શ્રીમહેંદ્ર ઉપર મોહ પામી. શ્રી મર્ચંદ્રનાથ પણ મેનામાં લપટાયા. ઘણું વર્ષ સુધી બંનેએ સંસારસુ ભગવ્યાં, કાળે કરીને શ્રી મહેંદ્રનાથવડે મેનાને બે પુત્ર ઉત્પન્ન થયા તેમનાં નામે તેમનાથ અને પાર્શ્વનાથ પાડ્યાં હતાં. ગિરનારથી નીકળતી વખતે મહેંદ્રનાથે શ્રીગોરક્ષનાથને અમુક મુદ્દત આપેલી તે પુરી થઈ જવા છતાં પણ ગુરૂ મહેંદ્રનાથજી પાછા નહિ આવવાથી શ્રીગોરક્ષનાથજી મહાત્મા મત્સ્યદ્રનાથને શોધવા નીકળ્યા અને નાની સાથે કંપનીમાં ભળીને ગામેગામ “ચેત મછંદર ગોરખ આયા” એ વાક્યનું ઉચ્ચારણ કરતા કરતા કામરૂપ દેશમાં પધાર્યા. ત્યાં શ્રી મહેંદ્રનાથ અને ગોરક્ષનાથનો સમાગમ થયો. મેનાની રજા લઈને સુવર્ણની ઈંટ સહવર્તમાન નેમનાથ અને પાર્શ્વનાથને સાથે લઈને મત્સ્યદ્રનાથજી તથા ગેરક્ષનાથજીએ પ્રાતઃસ્મરણીય ગિરનારને રસ્તે ચાલવા માંડયું, રતામાં ઇટને વાવમાં ફેંકી દીધી પછી એક શહેરમાં આવીને ઉતર્યા. તે શહેરમાં વણિક કોમની વસ્તી ઘણું હતી અને તેજ દિવસે વણિકોમાં મોટું જમણ હતું. જમણસ્થાને એક ગાયની વાછડી મરણ પામેલી પડી હતી. તેમનાથ અને પાર્શ્વનાથ ભીક્ષા અર્થે ગામમાં નીકળ્યા અને જ્યાં વાછડીનું મુડદુ પડયું હતું અને વણિકોની ભોજનશાળા ચાલતી હતી ત્યાં આવી પહોંચ્યા. વણિકોએ તે બંને બાળકોને લાડુથી ઝોળી ભરી આપવાનું કહી, ભેળવીને તે વાછડીનું મુડદુ એ બાળક પાસે ઢસડાવી ઘણે દૂર નંખાવી દીધું પછી લાડુની ઝોળી ભરી આપી. લાડુની ઝોળી ભરીને આસને પાછા આવ્યા ત્યારે શ્રી મત્સ્યદ્રનાથજી તથા શ્રી ગોરક્ષનાથજીના જાણવામાં તે વાત સમાધિદ્વારા આવી અને બંને પુત્રોને વણિકોએ ભષ્ટ કર્યા છે માટે તે પુત્રો વણિ કોને સેંપવા જોઈએ એમ વિચાર કરીને તે મહાન યોગીઓ બંને પુત્રો સહિત વણિક પાસે આવ્યા, અને વણિકોને ધમકાવ્યા. વણિકો તે મહાભાથી ડર્યા અને પ્રાયશ્ચિત માગ્યું ત્યારે શ્રી મહેંદ્રનાથજી તથા શ્રી ગોરક્ષનાથજીએ વણિક કોમને આજ્ઞા કરી કે આ અમારા ભ્રષ્ટ થએલા પુત્રો નામે નેમનાથ તથા પાર્શ્વનાથને તમે ભૂલ ખવરાવી છે માટે તમે સર્વે તેમને માને પુજે તથા તેમનું ભજન કરે એથી તમારું કલ્યાણ થશે. એ નેમનાથ તથા પાર્શ્વનાથ પરમપદને પામશે અને તમારો જૈનધર્મ આજથી પ્રસિદ્ધ થશે અને પાછળથી મંત્ર ચલાવવા, મ્લેચ્છ રહેવું, વેદની નિંદા કરવી વગેરે આચારે તમારા ધર્મમાં દાખલ થશે.” આ હકીકતને મળતી જ હકીકત નવનાથના સંપ્રદાયવાળાઓ ભજન વગેરે દ્વારા બતાવે છે, અને જૈનમતને પાખંડ મત માને છે. ડો-જેહરણ છે તે ગાયનું પૂછડું છે એમ તેઓ માને છે. આ માન્યતાના સંબંધમાં વિચાર કરીએ તે નાથ સંપ્રદાયની માન્યતા ઐતિહાસિક પ્રમાણુ સાથે બંધ
