Jain_Satyaprakash 1952 12

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 18

પાપને પુણ્ય
લેખક શ્રીયુત વસંતલાલ કાંતિલાલ ઈશ્વરલાલ બી. એ. તવાર્થસૂત્રમાં આવે છે–વવામનર્મચોર | સ શાસ્ત્રવ ગુમ: જુથા અમર પાવા તે એટલે મન વાણી ને કર્મની ક્રિયા તે યોગ છે, તે આશ્રય છે, શુભ મન વાણી ને કર્મની ક્રિયાથી પુણ્ય બંધાય છે. અશુભ મન વાણી ને કર્મની ક્રિયાથી પાપ બંધાય છે. પણ આ યોગ શુભ છે કે અશુભ તેને નિર્ણય કેવી રીતે કરવો ? જે ક્રિયા પાછળ શુભ હેતુ હોય તે યોગ શુભ, જેની પાછળ અશુભ હેતુ તે યોગ અશુભ. ખરી રીતે તે આ શુભ ગ તે જ પુણ્ય છે ને અશુભ યોગ તે જ પાપ છે.
માનવી ધાર્મિક બને છે ત્યારે પદાર્થોને ઓળખવાની નવી દષ્ટિ તે મેળવે છે. તે વસ્તુ સુંદર છે કે અસુંદર, સુખકારક છે કે દુઃખકારક, પ્રિય છે કે અપ્રિય તે દૃષ્ટિએ નથી વિચારતા. તે તો જુવે છે કે વસ્તુ પુણ્યમય છે કે પાપમય. પાપમય એટલે વિકાસવરોધક. પુણ્યમય એટલે વિકાસ સાધક, પુણ્ય-પાપને ખરે આ જ અર્થ છે. કપિલવસ્તુના સિદ્ધાર્થ. કમારને જ્યારે રાજસેવકોએ વધામણી આપી કે તેને ત્યાં પુત્ર અવતર્યો છે ત્યારે સિદ્ધાર્થ નિશ્વાસ નાખી બોલી ઊઠ્યા કે મારે એક વધુ બંધન તોડવું પડશે. સિદ્ધાર્થ માટે તે પુત્રજન્મ પણ બંધનરૂપ- વિકાસરોધક ને પાપરૂપ હતા. આનું નામ ધાર્મિક વિચારણુ. ગ્રીક ફિલ્શફ ડાયજીનીસને લેકેએ ભવ્ય ને વિરાટ પ્રદર્શન જોવા આમં, આખું પ્રદર્શન જોઈ રહ્યા પછી અભિપ્રાય માગતા લેકે સમક્ષ ડાઇનીસ બેલ્યો કે–“આજ સુધી મને ખબર નહોતી કે દુનિયામાં ડાયોજીનીસ માટે તદ્દન નકામી એવી આટલી બધી વસ્તુઓ છે.” તદ્દન નકામી એટલે જીવનસાધનમાં પ્રતિકૂળ વસ્તુ છે. જીવનસાધનમાં પ્રતિકૂળ એટલે પાપરૂપ. ડાયોજીનસ માટે આખું પ્રદર્શન પાપરૂપ હતું. ચૌલાદેવી ભીમદેવ બાણાવળીના પાટણની મહારાણી બની છતાંય તેને તે રાજપાટ પાપરૂપ લાગ્યું અને તે તે સમનાથના મંદિરની નર્તકી જ બનવાનું પસંદ કરી રહી. ચૌલાદેવીને મહારાણીની વિલાસસમૃદ્ધિ મહાદેવભક્તિમાં વિનરૂપ લાગી તેથી રાજપાટ તેને માટે પાપરૂપ બન્યાં. ધ્યેયસિદ્ધિમાં જે કાંઈ પ્રતિરોધક તો હોય તે પાપરૂપ છે એમ મહાસર સમજે છે. ક્ષિતિમોહનસેને “તંત્રની સાધના” નામની પુસ્તિકા લખી છે તેમાં કુલાર્ણવતંત્ર, ગંધર્વતંત્ર વિ. તંત્રમાંથી સુંદર વિચારો મૂક્યા છે. તેમાં એક વાક્ય એવું છે કે-“સત્યનું દર્શન થાય પછી સ્ત્રીઓ પણ પુણ્યરૂપ બને છે.” શું સ્ત્રી પુણ્યરૂપ કઈ પણ માટે બની શકે ખરી? જ્યારે સત્યનું દર્શન થયું છે પછી પુરુષ કે સ્ત્રીરૂપે નહીં પણ સર્વ સામાન્ય આત્મારૂપે જ બધાને જોવાય છે. વિકાસયાત્રામાં સહભાગી તરીકે સ્ત્રીના આત્માને જોવાય છે. એ વચન બહુ સાચું લાગતું નથી, છતાં સ્ત્રી પણ પુણ્યરૂપ બની શકે છે. ગૃહસ્થ જીવનમાં સ્વપત્ની એ પુણ્યરૂપ છે. સાધુજીવનમાં સ્વપત્ની પણ પાપરૂપ છે. જેમ ચાલવાનું શીખતા બાળક માટે ચાલગાડી પુણ્યરૂપ છે, તેમ ગૃહસ્થ માટે સ્વપત્ની પુણ્યરૂપ છે તેના વિકાસમાં સહાયક છે.
પણ આજે આપણે પુણ્ય-પાપના બહુ સંકુચિત અર્થ લઈ લીધા છે. ગાયના શીંગડાં વચ્ચે પંપાળવામાં પુણ્ય છે, કોઈ કહેશે પંખી માટે ઠીકરામાં પાણી ભરી રાખવામાં પુણ્ય છે. કોઈ કહેશે ફાનસની ચીમની પર ચઢતા મંકોડા ઉતારવામાં પુણ્ય છે. આવી નાની વાતોમાં આપણે પાપપુણ્ય કપી લીધું પણ જીવનને આધારભૂત વિશાળ પ્રશ્નોને આપણે