Jain_Satyaprakash 1952 12

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 21

સમરાઈષ્ય કહા गुणचंदवाणमंतर, समराइच गिरिसेणपाणो उ ।
एक्कस्स तओ मोक्खो, बीयस्स अणन्तसंसारो ॥ આ નવ ભવનું વિરતારથી વર્ણન કરીને થા નવ વિભાગમાં વહેંચાયેલી છે. એક એક વિભાગમાં એક ભવનું વર્ણન આવે છે.'
પ્રથમભવ-ગુણસેન રાજપુત્ર છે અને અશિર્મા પુરોહિત પુત્ર છે. શરીર અને સ્વભાવે વિચિત્ર પુરહિતપુત્ર સર્વનું ઉપહાસપાત્ર છે. સંસારથી કંટાળીને તે તાપસ બને છે ને રાજપુત્ર રાજા થાય છે. ભવ્ય તપસ્વી તાપસના આશ્રમમાં એકદા રાજા જઈ ચડે છે અને સર્વને પરિચય મેળવતાં અગ્નિશમને પણ પરિચય મેળવે છે. મહિનાને પારણે મહિનાના ઉપવાસનું તપ તપતા અગ્નિશમને જોઈ રાજાનું હદય ભક્તિથી આદ્ર બને છે ને તેમાં પણ એક જગ્યાએથી જ મળે તે જ વાપરવું. ન મળે તે ફેરો ખાલી જાય તો આગળ મહિનાના ઉપવાસ ચાલુ કરવા. આ સાંભળી રાજા ખૂબ જ ચકિત થાય છે. પિતાને પારણાને લાભ આપવા આગ્રહભરી વિજ્ઞપ્તિ કરીને રાજા પિતાને આવાસે આવે છે. પારણે અર્મિશર્મા રાજાને ત્યાં જાય છે, દિવસોથી ઝંખતે રાજા તે જ દિવસે અવર્ણનીય માથાની વેદનાથી પીડાય છે– સર્વ પરિવારે રાજાની પરિચર્યામાં પડે છે. અશિર્મા થોડો સમય રોકાઈને ચાલ્યા જાય છે. સ્વસ્થ થયા પછી રાજા તપાસ કરે છે તે ખૂબ જ ખિન્ન થાય છે. આશ્રમે જઈને મનાવે છે. તે આવતું પારણું પોતાને ત્યાં થાય એવું નક્કી કરીને આવે છે. બીજા પારણાને જ દિવસે રાજાને ત્યાં રાણીને પુત્રજન્મ થાય છે ને તે વ્યવસાયમાં પડેલો બધો પરિવાર આવેલા અશિર્માની સંભાળ લેતો નથી. પારણાનો દિવસ ચાલ્યા ગયે, તપસ્વી આવીને પાછળ ફર્યાની રાજને જાણ થતાં તેના પ્રશ્ચાત્તાપને પાર રહેતો નથી. ફરીથી આશ્રમે જાય છે. પારાવાર પ્રયત્ન અગ્નિશમને મનાવીને ત્રીજી વખતનું પારણું પિતાને ત્યાં કરવાનું નક્કી કરીને આવે છે. ભવિતવ્યતાને બને ત્રીજી વખત પારણને જ દિવસે ક્ષણ ક્ષણની કાળજી રાખવા છતાં રાજાના નગર ઉપર શત્રુ ચડી આવે છે તેની સામે યુદ્ધ કરવા રાજાને જવુ પડે છે. આવ્યા એવા તપસી પાછા ફરે છે. અહીંથી બાજી બગડે છે. વેરનું બીજ અગ્નિશર્માના આત્મામાં વવાય છે. પોતાના ભૂતકાળને યાદ કરતે અગ્નિશમ રાજા પ્રત્યે ખૂબ જ ક્રિોધે ભરાય છે ને ભભવ હું આ વેરને બદલો લઉં' એવા સંકલ્પપૂર્વક યાજજીવ આહારને ત્યાગ કરે છે. રાજા અને તાપસ વર્ગ એમને ખૂબ સમજાવે છે પણ હવે કાંઈ વળતું નથી. રાજા પ્રશમ ભાવ ધારણ કરીને આત્માને વાળે છે. પિતાના વર્તન માટે તેને ઘણું જ લાગી આવે છે. આ પ્રથમ ભવથી જ બન્ને માર્ગે જુદા પડી જાય છે. એક પ્રશમ ભાવમાં આગળ વધે છે ને અન્ય વિષમ ભાવમાં પ્રગતિ સાધતો જાય છે.
આ વિભાગમાં શ્રીવિજ્યસેન આચાર્ય મહારાજનું કથાનક સુન્દર વૈરાગ્યજનક આવે છે.
આશ્રમે કેવા હેય, તાપસે કેવા હોય તેનું હૃદયંગમ વર્ણન પણ વિશિષ્ટ રીતે અહીં આપ્યું છે. સમ્યક્ત્વથી આરંભીને શ્રાવકધર્મ સાધુધર્મ યાવત્ ક્ષપકશ્રેણિથી માંડીને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્તિ સુધીનું થાક્રમ વર્ણન ગુમહારાજના ઉપદેશમાં છે.
ભાષાપ્રવાહ એકસરખો આકર્ષક છે. આગળ આગળ વાંચવાનું મન થયા જ કરે. છેવટે ગુણને ભાવેલી ભાવના ઘણી જ અસરકારક છે. આરાધના માટે ઉપયોગી છે. એ રીતે પ્રથમ ભવ પૂર્ણ થાય છે.
[અપૂર્ણ ]