Jain Sahitya

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 14

ਸੰਯਤ, ਅਯਤ, ਕਸ਼ਵੇ ਗਿਆਨ, ਸਰੀਰ, ਕਾਇਆ, ਲੇਸ਼ਿਆਵਾ ਯੋਨੀ ਤੇ ਇੰਦਰਆਂ ..
ਪਖੋਂ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਉਪਾਂਗ ਵਿਚ ਜੀਵ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ।
ਪਰਿ ਗਿਆਪਨਾ ਇਸ ਉਪਾਂਗ ਵਿਚ 349 ਸੂਤਰ ਹਨ । ਜਿਨਾਂ ਵਿਚ 36 ਤਾਤਵਿਕ ਵਿਸੇਆਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸੈਆ ਦੇ ਨਾਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ :
1 ਪਰ ਆਪਨਾ 2 ਸਥਾਨ ਤੇ ਬਹੁਵਕਤ 4 ਸਥਿਤੀ 5 ਵਿਸ਼ੇਸ 6 ਵਿਉਤਕਰਤੀ 7 ਉਛੱਵਾਸ 8 ਸੰਗਿਆ 9 ਯੋਨੀ 10 ਚਰਮ 11 ਭ'ਸਾ 12 ਸਰੀਰ 13 ਪਰਨਾਮ 14 ਕਸ਼ਾਏ 15 ਇੰਦਰ 16 ਪ੍ਰਯੋਗ 17 ਲੋਸਿਆ 18 ਕਾਇਆ ਸਥਿਤ 19 ਸਮਿਅਤੱਵ 20 ਅੰਤ ਕਿਆ 21 ਅਵਗਾਹਨਾ 22 ਸੰਸਥਾਨ 23 ਆ 24 ਕਰਮ 25 ਕਰਮ ਬੰਧਕ 26 ਕਰਮ ਵੇਦਕ 27 ਵੇਦ ਬੰਧਕ 28 ਅਹਾਰ 29 ਉਪਯੋਗ 30 ਪਸਯਤਾ 31 ਸੰਗਿਆ 32 ਸੰਜਮ 33 ਅਧਿ 24 ਪਵਿਚਾਰਨਾ 35 ਵੇਦਨਾ 36 ਸਮੁਦਘਾਤ
ਇਸ ਗਲ਼ੇ ਵਿਚ ਜਾਵ ਅਜ਼ੀਵ ਦਾ ਹਰ ਪਖੋ ਵਰਨਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਸੇਆਂ . ਤੋਂ ਛੁੱਟ ਆਰਆ ਦੀ ਪਰਿਭ ਸ਼ਾ, ਲਿਪਿਆ ਦਾ ਗਿਆਨ ਤੇ ਭਾਸ਼ਵਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ ।
| ਸੂਰਜ ਪਰਿਗਿਪਤਿ
ਸੂਟਜ਼ ਪਰਗਿuਤ ਅਤੇ ਚੰਦਰ ਪਰ ਗੁਪਤਿ ਇਨਾ ਦੋਹਾ ਗਥਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਭੁਗੋਲ, ਖਗੋਲ ਨਾਲ ਸੰਬਧਤ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ ਬ ਦੇ 108 ਸੂਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ ਅਤੇ ਨਛੱਤਰਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ । ਇਸ ਗਥ ਵਿਚ ਗਣਤ ਵਾਰ ਪੁਰਾਤਨ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦਰਜ ਹਨ ।
ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਗਿਆਰਾ ਭਰਿਤ ਹਨ । ਜਿਨਾਂ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ : 1 ਦਿਨ, ਰਾਤ, ਅਰਧ ਮੰਡਲ, ਦੋ ਸੂਰਜਾ ਦੀ ਮਾਨਤਾ, ਸੂਰਜ ਦੀ ਗਤ, ਮੰਡਲਾ ਦਾ ਵਰਨਣ ਅੱਠ ਅਧਿਐਨਾ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ । 2 ਸੂਰਜ ਦਾ ਉਦੈ ਅਤੇ ਅਸਤ ਹੋਣਾ, ਸੂਰਜ ਦਾ ਇਕ ਮੰਡਲ ਤੋਂ ਦੂਸਰੇ ਮੰਡਲ ਵਿਚ ਗਤ ਕਰਨਾ ਆਦਿ ਦਾ ਵਰਨਣ ਤਿੰਨ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿਚ ਦਰਜ਼ ਹੈ ॥ 3 ਇਸ ਪਰਭfeਤ ਵਿਚ ਸੂਰਜ ਚੰਦਰਮਾ ਰਾਹ ਅਨੇਕਾ ਦੀ ਸਦਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ । 4 ਚੰਦਰਮਾ ਸੂਰਜ ਦੇ ਅਕਾਰ ਤੇ ਹੋਰ 16 ਮੱਤਾ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੈ । 5 ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਲੇ ਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ । 6 ਸੂਰਜ ਦੇ ਐਚ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ ।
13