Jain Sahitya

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 13

ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਸਨਮਾਨ ਦਿਤਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਇਸ ਨੇ ਕਈ ਵਾਦ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਕਾਲ ਭੇਟ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ 72 ਕਲਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਵੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ ।
ਰਾਜਪ੍ਰਸ਼ਨਿਆਂ
ਇਸ ਵਿਚ 217 ਸੂਤਰ ਹਨ । ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਸੁਰਿਆਭ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰਿਧਿ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਦੇ ਸਮੱਸਰਨ (ਦੇਵਤਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਰਚੀ ਧਰਮ ਸਭਾ) ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ । ਸੁਰਿਆਭ ਦੇਵਤਾ ਦੀ ਰਿਧਿ ਦਾ ਵਰਨਣ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਆਪ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੂਸਰੇ ਭਾਗ ਵਿਚ ਭਗਵਾਨ ਪਾਰਸ਼ ਨਾਥ [23 ਵੇਂ ਤੀਰਥੰਕਰ] ਦੇ ਚੇਲੇ ਮਨੀ ਕੇਸ਼ੀ ਕੁਮਾਰ, ਵਸਤੀ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਪ੍ਰਦੇਸੀ ਨੂੰ, ਆਤਮਾ ਦੀ ਹੋਂਦ ਵਾਰੇ ਸੁੰਦਰ ਚਰਚਾ ਰਾਹੀਂ ਆਸਤਿਕ ਬਨਾਉਂਦੇ ਹਨ । ਸਭ ਥਾਂ ਚੰਗੇ ਉਦਾਹਰਣ, ਤੱਰਕ ਤੇ ਸਪਸ਼ਟ ਵਾਦਿਤਾ ਦੇ ਲੱਛਣ ਇਸ ਚਰਚਾ ਤੋਂ ਮਿਲਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਆਮਲਕਪਾ, ਸੁਰਿਆਵ ਦੇਵ, ਪਰੇਕਸ਼ਾ ਮੰਡਪ ਬਾਜੇ, ਨਾਚਵਿਧਿ, ਵਿਮਾਨ ਵਰਨਣ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਜੀਵਾਭਿਗਮ
ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿਚ ਨੌ ਪ੍ਰਤਿਪਤਿਆਂ [ਅਧਿਐਨ] ਹਨ । ਜਿਨਾਂ ਦਾ ਸੰਖੇਪ ਵਿਸ਼ੇ
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ ।
1] ਰੱਸ ਤੇ ਸਥਾਵਰ ਜੀਵਾਂ ਦੇ 42 ਭੇਦਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ ।
2] ਇਸਤਰੀ-ਪੁਰਸ਼ ਹਿਜੜੇ ਦੀ ਉਤਪਤਿ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ ।
3] ਸੱਤ ਪ੍ਰਿਥਵੀਆਂ, 16 ਰਨ, ਅਸਤਰ-ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਂ, ਸ਼ਰਾਬਾਂ, ਭਾਂਡੇ, ਗਹਿਣੇ, ਭਵਨ, ਕਪੜਿਆਂ, ਮਿਠੇ ਭੋਜਨ, ਪਿੰਡ, ਰਾਜਾ, ਦਾਸ, ਤਿਉਹਾਰ, ਨੱਟ, ਸਵਾਰਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਅਨਰਥ ਦਾ ਕਾਰਣ, ਕਲੇਸ਼, ਯੁੱਧ, ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਦੇਵਤੇ, ਪਦਮਵਰ ਵੇਦਿਕਾ, ਵਿਜੈ ਦਵਾਰ ਸੁੱਧਰਮਾ ਸਭਾ, ਸਿਧਾ-ਅਯਤਨ, ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਦਾ ਜਿਕਰ ਹੈ ।
4] ਪੰਜ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ । 5] ਛੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਸੰਸਾਰੀ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ । 6] ਸੱਤ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ ।
7] ਅੱਠ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ ।
8] ਸੰਸਾਰੀ 9 ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਜੀਵਾਂ ਦਾ ਵਰਨਣ ਹੈ ।
9] ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਸਿੱਧ-ਅਸਿੱਧ, ਸ-ਇੰਦਰਾਂ, ਬਿਨਾ-ਇੰਦਰੀਆਂ, ਗਿਆਨ-ਅਗਿਆਨੀ, ਅਹਾਰਕ -ਅਨਾਹਾਰਕ, ਭਾਸਕ ਅਭਾਸਕ, ਸਮਿੱਅਕ ਦਰਿਸ਼ਟੀ, ਮਿਥਿਆ ਦਰਿਸ਼ਟੀ, ਪਰਿਆਪਤਅਪਰਿਆਪਤ ਸੂਖਮ-ਵਾਦਰ, ਸੰਗੀ,-ਅਸੰਗੀ, ਭੱਵ ਸਿਧਕ, ਅਭੱਵ ਸਿੱਧਕ, ਯੋਗ, ਵੇਦ, ਦਰਸ਼ਨ,
12