Jain Dharm Prakash 1968 Pustak 084 Ank 09

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir
ડાકિની, રાકિની, લાકિની, કાકિની, શાકિની,હાકિની અને યાકિની
( લેખક : પ્રો. હીરાલાલ ૨. કાપડિયા એમ. એ. ) જૈન દર્શનમાં જીના-સચેતન પદાર્થોના મારા જેવામાં આવ્યું નથી. કદાચ એ અહીં બે વગ પડાયા છે :-(૧) સંસારી અને (૨) સુરતમાં કઈ પાસે હશે. ગમે તેમ પણ આ મુક્ત કિંવા સિદ્ધ. સંસારી જીવોની ઇન્દ્રિયની જોવા મળે તે દરમ્યાનમાં ઉપયુક્ત દેવીએ સંખ્યાને લક્ષમાં રાખી એ જીના પાંચ વિશે જે કેટલાક જૈન ઉલ્લેખ મેં એકત્રિત ઉપવર્ગો ગણાવાયા છે. આ પૈકી એકનું નામ કર્યા છે તે આ લેખમાં રજૂ કરું છું. અને પંચેન્દ્રિય” છે. પંચેન્દ્રિય જીવોના પાંચ એવા બીજા પ્રાચીન ઉલેમ હોય તો તે મને પ્રકારો છે :-(૧) દેવ, (૨) મનુષ્પ, (૩) લખી જણાવવા તજજ્ઞોને સાદર વિજ્ઞપ્તિ કરું છું. નાકે અને (૪) તિય. દેવોના ચાર ઉ૫. સાથે સાથે અજૈન ગ્રન્થને પણ નિર્દેશ કરાય પ્રકારો છે :-(૧) ભવનપતિ, (૨) વ્યંતર, (૩) એમ હું ઈચ્છું છું. એ બધી સામગ્રી એકત્રિત
તિષ્ક અને (૪) વૈમાનિક, દેથી દેવીઓ કરી ડાકિની વગેરે સાતે દેવીઓને ચિત્ર પણ અભિપ્રેત છે. ૧૬ વિદ્યાદેવી , ૨૪ શાસન સહિત એક પુસ્તક ગુજરાતી કે હિન્દીમાં રચાય દે, ૨૪ શાસનદેવીએ, ૬૪ ગિની એ અને પ્રસિદ્ધ થાય તે મારા જેવાને ઘણું નવું અને બાવન વીરો વિષે તો ઠીક ઠીક પ્રમાણમાં જાણવા મળે. વિગતે મળે છે, પરંતુ આ લેનના શીર્ષકમાં ડાકિની ' એ સંસ્કૃત ભાષાનો શબ્દ છે. જે ડાકિનીથી માંડીને યાકિની સુધીની સાતે એને માટે પાય (પ્રાકૃત ) શબ્દ ‘ડાઇણી’ દેવીઓ વિષે પૂરતી-વિશિષ્ટ તેમ જ વિસ્તૃત છે. પાઇયસમહુણવમાં આ વિષે નીચે મુજબ માહિતી કઈ જૈન કૃતિમાં હોય તો તે જોવા ઉલ્લેખ છે – જાણવામાં નથી.
દારૂની શ્રી [ રવિની ] ? રાજામ, ચાળીસેક વર્ષ ઉપર ઋષિમંડલસ્તોત્રમાં
डायन, चुडेल, प्रेतिनी; २ जंतरमंतर जानने આ સાતે દેવીઓનાં નામો વાંચતાં એ સંબંધમાં વિશેષ જાણવાની મને ઈચ્છા થઈ હતી. ચારેક
वाली स्री; (पण्ह पृ. १, ३, सुपा ५८५, स० વર્ષ ઉપર પ્રસંગે પાત મુંબઈમાં શ્રી અમૃતલાલ
૩૦૭; મઠ્ઠા ).” દેશીને મળવાનું થતાં મેં આ દેવીઓનાં
આમ અહીં ડાઈણી (સં', ડાકિની ના બે સ્વરૂ પાદિ વિષે એમને પૂછયું તે એમણે મને અથ અપાયા છે. સાથે સાથે નિમ્નલિખિત સર જોન વુડરોફ ઉર્ફ આર્થર એલેન નામના કતિઓને પણ નિર્દેશ છે :એક અભારતીય વિદ્વાને રચેલું serpent Power પહાવાગરણ (પ્રશ્ન વ્યાકરણ), સુપાસ જેવા નામનું એક પુસ્તક બતાવ્યાનું યાદ નાહ રારિય, સમરાઈકહા અને ‘ આઉસૂત્રે આવે છે. એ પુસ્તક આજ દિન સુધી ફરીથી વાતે-એરસ્યાસુંગનું ઇન્ મહારાષ્ટ્રી'.
શ્રી વર્ધમાન–મહાવીર (અનુસંધાન પેજ ૪ થી શરૂ ) પ્રસંગ હાથ ધરી લઈએ. તીર્થકરો તે ક૯પ ધરી તેનું અનુકરણ કરવી અને બને તેટલું નાતીત છે, તેઓને દાખલા તરીકે અનુસરવાના તેમનું અનુસરણ કરવાની પ્રત્યેક જૈનની નથી, છતાં તેમને લગતી સર્વ બાબત હાથમાં ફરજ છે.
(કુમશઃ )