________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિદ્યાર્થી અને ઈતર વાંચન
શારીરિક વિકાસ કાજે જેમ ખોરાક જરૂરી માધ્યમિક શાળામાં ભણતા વિદ્યાર્થી સામા છે તેમ માનસિક વિકાસાથે વાચન આવશ્યક ન્યતઃ વાર્તાનાં પુસ્તક વાંચવા પ્રેરાય છે. જે છે. પણ જેમ ગમે તે રાક ખાઈ લેવાથી વાર્તા પુસ્તક હાથે ચઢે તે તત્કાળ વાંચી નાખચોગ્ય પિષણ અને વિકાસ મળતાં નથી તેમ વાની તેની વૃત્તિ હોય છે. જાસૂસી વાર્તાઓનાં હાથે ચઢે તે વાંચી લેવાથી આપણુ' ગ્ય અને વાર્તાપ્રવાહમાં સતત ખેંચી રાખે એવાં જીવનઘડતર થતું નથી. એટલા માટે જેમ પુસ્તક વાંચવામાં તેને રસ પડે છે. એ ઝડપથી, દરેક વ્યક્તિએ પોતાના શરીરને માફક આવતા ઉપરછલ્લી રીતે અને કેવળ વાર્તાની ઘટનાઓમાં ખેરાકે નક્કી કરવાની જરૂર છે તેમ પ્રત્યેક રસ લઈને વાંચે છે. આ હાનિકારક છે. માધ્યવ્યક્તિ એ પોતાના જીવનઘડતર કાજે શું વાંચવું મિક શાળામાં ભણતા વિદ્યાર્થીએ પ્રેરણાત્મક અને કેવા પ્રકારનું સાહિત્ય વાંચવું એ નકકી ઐતિહાસિક વાર્તાઓ–પોતાના દેશની અને કુરવું પણ જરૂરી છે–એમાં વિદ્યાર્થી ઓએ અન્ય દેશોની-વાંચવી આવશ્યક છે. વળી સરળ તે ખાસ.
ભાષામાં લખાયેલાં મહાપુરૂષોનાં જીવનચરિત્રનું આ યુગમાં હાલતાં ચાલતાં જેમ આપણી વાંચન પણ એ વેળાના તેના જીવનઘડતરમાં નજરે ઉપહારગૃહ પડે છે તેમ જ્યાં નજર ખૂબ જ ઉપયોગી નીવડશે. આ માટે પણ નાખે ત્યાં દૈનિકે, સાપ્તાહિક, માસિકો અને વડીલોએ અને શિક્ષકે એ માર્ગદર્શન આપવું પુસ્તક પ્રગટ થતાં દેખાય છે. એમાંથી શું આવશ્યક છે. વાંચવું ને શું ન વાંચવું–ત્યાગવું-એ પ્રશ્ન હાઈકલમાં ભણતા વિદ્યાર્થી સામાજિક વિધાથી એ વિચારવા સરખે છે. હાથમાં આવે નવાનો અને ઈતર પરચુરણ વાચનના રસિયા તે વાંચી લેવાથી અર્થ નહિ સરે એટલું જ હોય છે. પણ સામયિક વાંચનમાં તો તેને હાથે નહિ પણ કેટલીક વાર વિપરીત અસર પણ થશે. બિનજવાબદાર હલકાં સિનેપ અને હળવાં
પ્રાથમિક શાળામાં ભણતાં બાળકે સ્વા. વાર્તામાસિક ચઢી જાય છે. ચલચિત્રોમાં ને ભાવિક રીતે જ મોટા ટાઈપમાં છાપેલુ નટનટી એની અંગત વાતમાં તે ઘણે રસ સચિત્ર બાલસાહિત્ય તેમ જ બાલસામયિક લેતે થઈ જાય છે. પણ કેવળ સારાં જ ચિત્ર વાંચવા પ્રેરાય છે. આવું સાહિત્ય બાળકનું જોવાનો ને સારું જ વાંચન વાંચવાનો આગ્રહ રંજન તો કરે છે, પણ અત્યારે સમજાતું તે ભાગ્યે જ સેવતો હોય છે. હાઈસ્કૂલના એમાંનું મોટા ભાગનું સાહિત્ય બાળકોને વિદ્યાર્થી માટે મે ભયસ્થાન “ હલકા સ્વસેવી, પલાયનવાદી અને ચમત્કામાં સામયિકે” જ છે. આ સાથે વડીલે તેમ જ માનનારાં બનાવી દેનારૂં હોય છે. એટલે શિક્ષકે વિદ્યાર્થી ઓ સમક્ષ વારંવાર લાલ રોજ-બ-રોજ સર્જાતા આપણા બાલસાહિત્ય પ્રસ્તી ધરતા રહે એ જરૂરી છે. ' માંથી શું વાંચવું ને શું ન વાંચવું એ માટે
કોલેજના વિદ્યાથી પાશ્ચાત્ય સાન્ડિત્યનાં બાળકને માર્ગદર્શનની ખાસ જરૂર છે.
પુસ્તક પણ વાંચે છે. જગતસાહિત્યમાં ડોકીયું આપણા બાળકો પરિશ્રમી, આપબળે આગળ
કરવાની એને તક મળે છે. એ ઘણું ઘણું વાંચે છે વધનારાં, દેશપ્રેમી, સાહસિક, શિસ્તપ્રેમી અને
ખરે, કેટલુંક ઘણુ સારૂ એ વાંચે છે ખરે પણ સુશીલ બને એવાં બાલવાચન માટે આપણી એ વાચનને જીવનમાં એ ભાગ્યે જ ઉતારતા વડીલો અને શિક્ષકોએ આપણાં બાળકોને માર્ગદર્શન આપવાની જરૂર છે.
( અનુસંધાન પેજ બીજા ઉપર )
For Private And Personal Use Only
