Jain Dharm Prakash 1966 Pustak 082 Ank 02

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 4

મન શ્રી વઈમાન–મહાવીર
પ્રકરણ ૧૦ મ
જન્માત્સવ, સિદ્ધાર્થ રાજા કૃત -
મણકા ર્ જો :: લેખાંક : ૧૨મ લેખક : સ્વ. મેાતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડિયા (મૌક્તિક)
હવે સિદ્ધાર્થ રાજાએ પુત્ર જન્મેાત્સવ કેવીરીતે ઉજન્મ્યા તે જાણવાનુ થાય છે. રાન્તએ તેા જ્યારે એક દાસી મારફત જાણ્યું' કે રાણી ત્રિશલાએ પુત્રને જન્મ આપ્યો છે અને બન્નેની તબીયત સારી છે એટલે સિદ્ધાર્થ રાજાને ખૂબ આનંદ થયા. તેમણે મનમાં પ્રભુ પ્રત્યે પ્રાર્થના કરી કે પુત્ર ખૂબ વે અને પેાતાની જાતને પુત્રજન્મથી ભાગ્યશાળી માનવા
લાગ્યા.
માણસને ઘેર પુત્ર જન્મ થાય ત્યારે જે હ થાય છે તે મેટામાં મેટેા છે. સ ંસ્કૃત કવિએ તે પુત્ર જન્મના પ્રસંગને ખૂબ વર્ણવ્યા છે. તે તે માણસને ખૂબ આનંદ થયેા તેનું વન કરતા તે આનંદને પુત્રજન્મના આનંદ સાથે સરખાવે છે અને દીકરાનો જન્મ એ સર્વાં આનંદને શિખર હાય તેમ ગણાવે છે. સિદ્ધાર્થ રાજાને પણ એક દીકરો હોવા છતાં આ બીજો દીકરા થયા તેથી ખૂબ આનંદ થયા અને તે આનદને વ્યક્ત કરવા માટે તેમણે અનેક કામો કર્યાં. આપણે તેમાંનાં કેટલાંક કાર્યો જોઇ જઇએ.
૧. પ્રથમ તેા જે દાસીપુત્રજન્મની વધામણી આપી ગઇ તે દાસીનું દાસત્વ દૂર કર્યું. ભારતવમાં તે વખતે ગુલામગીરીની પદ્ધતિ હતી. ગુલામ પેાતાના શેઠને ઘેર ખાય અને કપડાં પહેરે અને આખી જીંદગી સુધી તે જે કામ ફરમાવે તેને અમલ કરે. દાસ-દાસીઓ ગુલામ તરીકે બજારમાં વેચાતાં અને શેઠીખ કે મોટા માણસો તેને ખરીદ કરતા. રાજાએ દીકરીને કરિયાવર કરે તે તેમાં કેટલી દાસીએ! તેમણે દીકરી સાથે કરિયાવરમાં ભેટ કરી તે ખાસ ગણવામાં આવતુ હતુ. રાજાએ સા
કે એંસી દાસીએ પુત્રીને દાયનમાં આપી એવુ આપણે તે વખતની વાર્તામાં વાંચીએ છીએ. આ દાસીએ ત્યાર પછી સાસરાની ગુલામ થતી અને ત્યાં પેટવડીએ ચાકરી કરતી. સિંદ્ધારથ રાજાએ તા ખબર લાવનાર–વધામણી દેનારનું દાસત્વ દૂર કરી દીધું, એટલે એ દાસીને સ્વતંત્ર શહેરી બનાવી દઈ તેનું ગુલામપણું દૂર કર્યું, તેના ઉપરથી પેાતાના સર્વ હક્ક ઉપાડી લીધા અને પોતાના માલેકી હક્ક છાડી દીધા. ગુલામ તે તે યુગમાં વેચવાની એક વસ્તુ ગણવામાં આવતી હતી. આવા પ્રકારનું તેનુ દાસત્વ-ગુલામીપણું દૂર કરી તેને રવતંત્ર કરી દીધી અને તેના ઉપરના પેાતાના સર્વ સ્વામિત્વ અધિકાર દૂર કરી દીધો. આવી રીતે દાસત્વ દૂર કરવું એ જીવતદાન આપવા જેવું જ છે. પછી તે મરછમાં આવે ત્યાં હરીફરી કે પરણી શકે છે, તેની હીલચાલ ઉપરના સર્વ અંકુરોા ખસી જાય છે. આ દાસત્વ દૂર કરવાની વાતમાં શી મહત્તા છે તે કદાચ બ્રીટિશ સરકારે દાસવ દૂર કર્યાથીને લીધે લગભગ બસે વર્ષથી આપણે તેનાથી અપરિચિત હોઈ ન સમજી શકીએ પણ તે વાત અભયદાન આપવા જેટલી જ મહત્વની છે. આ તા પહેલું કામ સિદ્ધાર્થ રાજાએ કર્યું, અને તે યુગમાં તેની મહત્તા સારી રીતે
રાજા સમજતા હતા.
૨. બીજું કામ એણે જેલર જેલના ઉપરીને એલવી હુકમ કર્યો કે જેલમાં જન્મટીપના કે જે કાઈ કદીએ ડ્રાય તેની બાકીના વર્ષ માટે જે સજા હોય તે માફ કરી અનેક દીને છેડી મૂકવા. માસ જેલમાં હાય છે ત્યારે તેને કેવુ લાગે છે અને આખા વખત તે કેદમાંથી બહાર આવી સ્વતંત્ર હવા લેવાની ઇચ્છા રાખે છે તે વાતમાં શું મહત્વ છે તે જેલમાં ગયેલા અનેક કાંગ્રેસીજનને ખબર છે. ત્યાં જવાની આતુરતા તે ધણાને હાય છે, <!!=( ૧૪ )મુત્ર