________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જૈન ધમ પ્રકાશ
(૧૦૪ )
ત્રણ વાર ઉકાળેલું પાણી-નિર્જીવ જળ તેમ જ ફળ વગેરેનાં ધાવણુ તે ‘અચ્છ' કહેવાય છે.
'
૨ અણાભાર (અનાભાગ)-આભાગ નહિ તે · અનાભાગ’ એના અર્થ અત્યંત વિસ્મરણ ' છે. અમુક વસ્તુનું પ્રત્યાખ્યાન કર્યાં બાદ એવે! ખ્યાલ જ ન રહે અને એવી વસ્તુ મેઢામાં મૂકાઇ જાય કે ખવાઇ જાય તેમ તે ‘અનાબાગ' કહેવાય.
૩. અલેવ (અલેપ)—અલેપ’ એટલે લેપ નહિ તે. ‘લેપ'થી ઓસામણુ, આમલી, દરાખ વગેરેનું પાણી સમજવુ” એવી સામાચારી છે. અલેપ એટલે ‘છાશનુ નિતારેલું પાણી’.
૪ અસિત્ય (અસિથ)—સિથ નહિ તે અસિય. સિથ ' એટલે રાંધેલા ચોખા, ‘ભાત વગેરેનુ પાતળુ એસામણુ' એવા ‘ અસિક્ય ’તે અ કરાય છે.
૫. આઉટણ-પસારણ (આકુંચન-પ્રસારણ) આકુંચન એટલે સ ાચવું તે અને પ્રસારણ એટલે વિસ્તારવું તે, ઝંઝણી યાને ખાલી આવવાથી કે અન્ય કાષ્ટ કારણથી શરીરનાં હાથ, પગ વગેરે અવયુવાની સકાય તે ‘આચન છે. જ્યારે એ અવયવાના વિસ્તાર તે ‘પ્રસારણ' છે.
૬. ઉત્ખત્ત-વિવેગ . ( ઉક્ષિસ-વિવેક )— -‘ઉક્ષિપ્ત’એટલે ઉડ્ડાવી લીધેલ-ઉપાડી લીધેલ ‘વિવેક’ એટલે ત્યાગ. રોટલી, રાટલા વગેરે ઉપર ગાળ કે પકવાન્ન જેવી પિંડ–વિકૃતિ મૂકાઈ હોય તે તેના ઉપરથી ઉઠાવી લીધી હાય તા તેને ‘ઉત્સિા–વિવેક’ કહે છે.
૭. ગિહત્થ-સસસ્તું (બૃહસ્થ—સ’સૃષ્ટ)—ગૃહસ્થ એટલે આહાર``આપનાર-વહારાવનાર અને સટ્ટ એટલે વિકૃતિ વગેરે દ્રવ્યથી લેપાયેલું-મિત્રથયેલું.
આવસયની નિશ્રુત્તિ (ગા. ૧૬૦૮)માં કહ્યુ છે કે દૂધ, દહીં વિકૃતિ ( એદન વગેરેથી) ચાર આંગળ ઊંચી હાય. તે। ત્યાં સુધી એ વિકૃતિ ‘સ સૃષ્ટ’ કહેવાય છે, જ્યારે ગાળ, તેલ અને ધી (એ વિકૃતિ) એક આંગળ ઊંચી હોય ત્યાં સુધી...
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ આસ
૮. ગુરુ-અશ્રુગન (ગુČશ્યુત્થાન) ગુરુનુ` કે વડીલનું આગમન થતાં ઊભા થવું તે ‘ગુવભ્યુત્થાન’ છે. આ દ્વારા ગુરુ વગેરેના વિનય સચવાય છે.
*
૯. ચાલપટ્ટ (લિ’ગપટ્ટ)--Àાલ' એ સિય (દેશ્ય) શબ્દ છે. એનો અર્થ · પુરુષચહ્ન ’ થાય છે. એને ઢાંકનારું' વસ્ત્ર તે ચાલપટ્ટ છે, એના શબ્દાર્થી વિચારતાં એ લગાટ (લિગપર) ગણાય. જિતેન્દ્રિય મુનિ કે જે વસ્ત્ર વિનાના હેવા છતાં અવિકારી રહેનારા છે.
તે
અમુક અમુક પ્રસંગે કટિવસ્ત્રના અભિગ્રહનુ પણ પ્રત્યાખ્યાન કરે. એવા કાઇ મુનિ નિવસ્ત્ર બેઠા હાય અને કાઈ ગૃહસ્થ આવી ચડે તે ચાલપટ્ટ પહેરી લે તે પ્રત્યાખ્યાનનો ભંગ ન થયેલે ગણાય. અત્યારે અહીં તે। આ આગાર સાધુએ માટે શકય નથી. સાપ્તાન આ આગાર હાય જ નહિ, કેમકે તે તે સદા વધારી છે.
૧૦. હિંસા-મેાહ (દિક્-મેહ)–દેિશાના ખાટા ખ્યાલ-ભ્રમ-વિપરીત ભાસ તે દિજ્ઞેહ છે. મુસાફરી વગેરેમાં કાકવાર દિશા ઉલટ સુન્નટ સમજાય અને એથી પેરિસી જેવા પ્રત્યાખ્યાનની કાળ મર્યાદામાં ભૂલથાપ થાય તે! તે દિઙમાતુ કહેવાય છે.
૧૧. પુચ્છન્ન-કાલ · (પ્રચ્છન્ન-કાલ)–પ્રચ્છન્ન એટલે છુપાયેલા ઢંકાયેલે—ગુપ્ત, અને 'કાલ’ એટલે સમય માટે વખત વાદળાં થયાં હાય તેથી કે પવન વડે ખૂબ ધૂળ ઊડતાં કે ગ્રહણ થતાં સૂર્ય ઢંકાઇ જવાથી દેખાય નિહ. ત્યારે પેરિસી વગેરેના .સમયના યથા નિર્ણય ન થાય-એને વિષે ભ્રમ ઉદ્ભવે તે પ્રચ્છન્ન-કાલને આભારી ગણાય છે.
૧૨. પહુચ્ચ-મિક્ષય ( પ્રતીય-પ્રક્ષિત )— 'પ્રતીત્ય' એટલે આશ્રીતે' અને બ્રક્ષિત' એટલે 'ચોપડેલ', ટલી વગેરેને-લૂખાં માંડા વગેરેને નરમ રાખવા માટે એને તૈયાર કરતી વેળા ઘી કે તેલની આંગળી લગાડી હાય તા એ પ્રતીય-પ્રક્ષિત' કહેવાય છે. એમાં વિકૃતિના અંશ રહેલા છે. આ આગાર શ્રમણ-શ્રમણીને અંગેના છે.
૧૩. પારિાવણિયા ( પારિષ્ઠાપનિકા )–ક્રીથી
For Private And Personal Use Only
