________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
જૈન વમ પ્રકાશ
( ૧૦ )
મતત્
વગેરેમાં પણ આવી ભાવના વધતા આછા અંશે ડાય છે. પણ આવા અનુકંપા ભાવથી.જે પૌલિક દુઃખોનુ નિવારણ પંચ્છે છે તે થય શકતુ નથી. ઘણા ખરા વેને નિવારણ જોઇએ છે. તેવ
ઇઝી અને બે અને કો
દુ:ખ નિવારણ પશુ
ન્યૂનતા ભૂખ
સંમતિ પ્રાપ્તિ માટે નિમિત બને છે ઘણા ખરા પ્રાણીઓ પૌલિક દુ:ખાથી પીડાતા હોય છે. જીવન ધારણ પાણ માટે આવશ્યક આહારાદિક સાધતાની તરસ વગેરેથી ઘણુંા પીડાતા હોય છે. તેવા દુઃખાનું નિવારણ થાય નહિ તા, ઘણા ખરા મનુષ્યો પાસે ધર્મની આત્માની ગમે તેટલી વાતા કરા, ઉપદેશ આપે તે તેને લાઞરો નહિં. એટલે દુઃખી જનાના દુઃખ દર્દો દૂર કરવા એકલા જૈન ધમમાં નહિ પણ લગભગ દરેક ધર્મમાં માનતી મુખ્યતા ગણાવી છે. તીય કર ભગવતે દીક્ષા ગ્રહણ કરે તે પહેલાં એક વર્ષ સુધી જે પુષ્કળ દ્રવ્ય દાન આપે છે તેની પાછળ ધમ સ્થાપન પહેલાં લેાકાના ભૌતિક દુ:ખ નિવારણુંના હેતુ સમજાય છે. તીય કર વિચરે ત્યાં તથા તીથ કર ભવ્ તુના સમવસરણ આસપાસ અમુક યોજન–ગાઉની મર્યાદામાં કાર્દ દુષ્કાળ મહામારી વગેરે ઉપસર` કે રાગ હોય નહિ, દુર્ભિક્ષ હેાય એટલે લે આહારાદિક સાધનાના અભાવે, દુઃખી ન હેાય, રાગાદિક ઉપદ્રવ કારણે રોગગ્રસ્ત ન હોય, તે સ્થિતિ - ધ પ્રાપ્તિની પાશ્વ ભૂમિકા છે.
આધ્યાત્મિક વિકાસનું મૂળ સમકિત છે અને સમક્તિના પગલે પગલે આધ્યાત્મિક વિકાસ સાધનાં કેવળજ્ઞાન દર્શન
શકાય છે. ત્યાં જીવ માત્રની કલ્યાણ ભાવનાના ‘સર્વિ જીવ કરૂં શાસન રસી'ના ઉત્કૃષ્ટ અનુકપા ભાવ અનુ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ આસા
ભવાય છે. એટલે સમકિત સાથે અનુકંપા ભાવ દ્રવ્ય તેમજ ભાવથી જીવ દૃાખી પ્રાણીઓ
જ જોડાયેલ છે. સમિતિ દુઃખ દૂર કરવા હંમેશાં ભાવના ધરાવે છે અને તે માટે શકય હાય તેમ પ્રયાસ કરે છે. સમકિત જીવ જેમ આધ્યાત્મિક
સાધના
માટે પ્રથમ, સ ંવેગ, નિવેદ ભાવરૂપ નિવૃ ત્ત
મય ગુણાનુ સેવન કરે છે તેમ અનુક ંપા ભાવરૂપ પ્રવૃત્તિમય ગુણાનું પણ સેવન કરે છે. સમિતિના બીજા લક્ષણો માંક અનુક્ર પા પણ મહત્વનું લક્ષણ
છે સમિતિ જીવ અન્ય જીવાને આત્મ સમાન ગણી તેમની આધ્યાત્મિક સાધનામાં શકય ઢાય તેમ મદદ-. રૂપ થવા ઉપકારી થવા અનુક ંપા ભાવનુ સેવન કરે છે. સમકિતના પ્રથમના ચાર લક્ષણા પ્રથમ, સ’વેગ, નિવેદ, અનુકંપાના પરસ્પર કેવા સંબધ છે તે આ ઉપરથી જોઈ શકારો, અનુકપા ભાવમાં અહિંસાના સમાવેશ થઇ જાય છે. અનુકપા એટલે દયાભાવ. પરાપઢાર બુદ્ધિ જેનામાં ઢાય તે હિંસક હાઈ શકે જ નહિ જે ખીજાના દુઃખ દર્દો દૂર કરવા સતત ભાવના રાખે તે હિંસાદિક ક .કાંથી ખીન્નુને દુ:ખી કરે નહિ. અલતુ તે અનુકંપા અહિંસામાં સધક ભેદે તરતમતા હાય.. સ સમક્તિની જેમ વિશુદ્ધિ, આધ્યાત્મિક વિકાસ જેમ વધારે તેમ અનુકપા અહિંસાભાવ વધતા પરિણામે હાય. પેાતાના કારણે અન્ય જીવે દુ:ખી થાય તેવી હિંસાદિક પ્રવૃત્તિથી તે શક્ય હોય તેમ દૂર રહે. અનુક ંપા નાફક આ લેખમાં અહિંસા ઉપર વિશેષ વિવેચનની જરૂર નથી તેથી ઢૂંકમાં જ ઉલ્લેખ કરેલ છે.
*હવે પછીના લેખમાં સમક્તિના મૂળભૂત ગુણ આસ્તિય નામે પાંચમા લક્ષણુ ઉપર વિચાર કરવામાં આવશે.
For Private And Personal Use Only
