Jain Dharm Prakash 1964 Pustak 080 Ank 02

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

ન્યાયાપાર્જિત ધન એટલે શું ?
લેખક-સાહિત્યચંદ્ર બાલચઃ હીરાચંદ, માલેગામ
કરે એ માણસ પ્રામાણિક શી રીતે ગણાય ? સરકારી ટેક્સ ચુકવવા માટે ખોટા દસ્તાવેજો ઉભા કરે, ખાટા જમા ખં રાખે એ માણસ ન્યાયેાપાર્જિત ધન કમાનારા છે એમ કાણુ માને? સરકારી નેાકરીમાં રહી. ન્યાયાધીશનુ કામ કરે અગર બીજા કાઈ અધિકારને ધારણ કરી લાંચરૂશવત ભેગી કરી ધનવાન અને એને ન્યાયસ પત્રવિભવધારી છે. એમ માનીએ તે આપણા જેવા બીજા કાઇ મૂર્ખ નહી ગણાય. કહેવાનો મતલબ એવા છે કે, ધન ભેગુ કરનારા બધા જ ન્યાયપાર્જિત ધન ભેગુ કરનારા ટાય છે એમ કાઇ પણ માની શકશે નહીં. ફક્ત વધારે ધન ભેગુ કરે અને એમાં ન્યાયાન્યાયના વિચાર સરખો પણ ન કરે એવા ધનવાનને શ્રાવક શબ્દના સાચા અર્થમાં શ્રાવક ગણવા એ જૈનશાસ્ત્રની દૃષ્ટિથી અન્યાયજ ગણાય. ત્યારે પ્રશ્ન એવા થાય છે કે, એની રીતે ભેગુ કરેલુ ધન ધર્માંકામાં વપરાય કે કેમ ? મંદિર મૂર્તિ અને સાધુ-સાધ્વીની સેવાના કાર્ય માં એ ધનને ઉપયાગ કરવા એ શાસ્ત્રોચિત કાર્ય ગણાય ખરૂ ? કાઈ એવી દલીલ આગળ ધરે કે, આપણે એ જાણતા હોઇએ નહી ત્યારે એવુ દ્રવ્ય ધકા માં વપરાય તેને દોષ આપણા માથે કૅમ આવે? એ તે જે કરે તે ભરે! આપણે હેતુ તા સારા જ હોય ત્યારે આપણા માટે દેખ હાય જ ક્યાંથી! એના જવાબમાં અમે ચે`ખ્યાખ્ખુ કહેવા વમાન મહાવીર
શ્રાવકના ગુણામાં ન્યાયંસ પવિભવનું મહત્વ ઘણું મોટુ ગણાય છે. શ્રાવક ભલે પોતાના નિર્વાહ માટે અને કુટુંબના પેષણ માટે ધન કમાવે પણ એ કમાતી વેળા પેાતાના હાથે કાઇને અન્યાય નહીં થઇ જાય.તેની સાવચેતી રાખવી જ જોઇએ, ચાર લુટારાઓ પણ ધન કમાય છે. વેશ્યાએ પશુ ધનવાન થઈ શકે છે. પણ ધન મેળવવાના એમના મા કાંઇ ન્યાયના હાતા નથી. તેમ જ ગ્રાહકની સરળતાને અને અનવધાનતાના લાભ ઉઠાવી કાર વ્યાપારી છેતરપિંડી કરે ઍને પણ અન્યાયની કાટીમાં ગણવુ જોઇએ. કાઇ કપટથી ખોટા તાલમાપ વાપરી ગ્રાહકને રંગે અને માલમાં ભેળસેળ કરી ભારેના બદલે હલકા માલ ગ્રાહકના કાઠે વળગાડી દે એ કાંઇ ન્યાય ગણાય નહીં. સટ્ટાના સૌદા કરી ભાલના દર્શન પણ નહીં કરતા હુન્નરી કમાવે અને ગુમાવે અને કાઈ ન્યાયેાપાર્જિત ધન ગણતું હેાય તેા ભલે, પણ શાસ્ત્રકારો એને ન્યાયસંપવિભવમાં શી રીતે ગણે કારણ એમાં અન્ને પક્ષ સરખાજ લેાભી અને વગર મહેનતે ધનવાન થવાની ઈચ્છા રાખનારા હાય છૅ, એમાં ન્યાયી અને અન્યાયી શી રીતે તારવી કાઢવા ? નોકરી કરી પેાતાના નજીવા લાભ માટે માલેકને ખાડામાં ઉતારનાર મુનીમ કેવા ગણાય ? કાએ અનામત મૂકેલી વસ્તુ તેના માલેકને નહીં આપતાં ખાટુ એલી પોતે જ ખાઈ જાય અને ખાટા દેખવ શ્રી પાપે આ જન્મમાં કે જન્માંતરમાં સેવ્યા હોય, સેવા ગયાં. હાય, તેને માટે અંત:કરણથી ક્ષમા માગવી, પાપાને વેસરાવવાં, કારણ કે એ પાપસ્થાના જ્ઞાનના સંસ` કે આસેવનને અંતરાય કરનારાં છે, મેક્ષની પ્રાપ્તિને વિન્ન કરનારા ‰ અને સાંસારમાં ખડપટ્ટાના કારણભૂત છે. આ પાપસ્થાનકાને ત્યાગ, થઈ ગયેલાને માટે ખેદ અને ત્રિવિધ ત્રિવિધ ક્ષમા યાચના એ મેક્ષગતિની આરા
ધના માટે, તેની પ્રાપ્તિ કરવાના નિર્ણયને અનુરૂપ વન માટે અને સાધ્ધ તરફ પુખ્ત પ્રયાણ માટે ખૂબ જરૂરી છે. આમાં અને પહેલા અતિચારમાં ચારિત્રાચારને અંગે કરવાની વ્રતની આલેાચનામાં હુ ફેર છે. અહીં ક્ષમા યાચના કરતાં પણ ભવિષ્યમાં એ દોષો ન કરવાના નિર્ણયને મુખ્યતા આપવાની છે. આ રીતે અન્ય આરાધનાના આ ચાથેા તબક્કો થયા. ( ચાલુ )
( ૧૮ )c>