Jain Dharm Prakash 1963 Pustak 079 Ank 09

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 4

શ્રી વઈમાન-મહાવીર લેખાંક : ૫૦
યમ
લેખક : સ્વ. મેાતીચ≠ ગિરધરલાલ કાપડિયા (મૌક્તિક)
નંદનઋષિની આકરી તપસ્યા :
આચાર્ય મહારાજની સીધી નિશ્રા નીચે નંદનમુનિએ શરૂઆતથી આક દેહદમન શરૂ કરી દીધુ. રૅશમી તળાઈવાળા છત્રીપલગમાં પેટનાર પ્રથમ દિવસથી ભૂમિ પર શયન કરે, ચાખડી કે ઉપાનનું વગર જમીન પર પગ ન મૂકનાર ઉઘાડે પગે ચાલે, શીઘ્રયાન ઘોડેસ્વારી કૅમ્યાના-પાલખીમાં એસનાર પગપાળા ચાલે, બત્રીશ ભોજન તેત્રીરા શાખ જમનાર નિરસ શુષ્ક આહાર શરીરને ટકાવવા પૂરતો છે. પૂરતા પ્રકાશમાં હાંડી ઝુમર નીચે રાજસભા ભરનાર રાત્રે અજવાળાના પ્રકાશથી દૂર રહે અને ખેલતી વખત પણ ઉપયોગ રાખી નખ આડી સ્ત્રિકા ધરે એ બાઘુ ત્યાગને તેનું લેકને ભારે આશ્રય લાગે; રાજવૈભવમાં માણેલા, પાણી માગે ત્યાં દૂધ મળે એ જાતની પરિસ્થિતિમાં જન્મેા અને ઊછરેલા અને સેકડા નાકરા જેને હુકમ સાંભળવા અને ઝીલવા તૈયાર અને હાજર હાય તે પેાતાને ખાવા માટે ઘેરઘેર ભિક્ષા માગવા જાય, તીોરીમાં અઢળક ધનને માલિક પોતાની પાસે એક પાઈ પણું ન રાખે, મહામૂલ્યવાન વસ્ત્રો પહેરનાર જીણુ પ્રાય વસ્ત્ર એકે અને શરીર શુષા દે પાલનને વિચાર સરખા પણ ન કરે. એ હકીકત નજરે જોનાર મુગ્ધ થઈ જતા હતા.
એને માટે સહજ રીતે અંદરથી લાગણી થયા વગેરે રહે તેમ નહેતુ. દીક્ષાના પ્રારંભથી જ આ રીતે નંદનમુનિમાં ખાદ્ય અને અત્યંતર ત્યાગનો વિના દેખાતા થઈ ગયા. એના પૂર્વી પરિચયમાં કુલ ન હોય તેવે! માણસ એ પૂર્વકાળમાં રાજા કે વૈભવી હશે એવી વાત કરી કે નાની શકે કે એવા મોટા ફેરફાર નંદનમુનિમાં થઇ ગયા કે, એ જાણે. ત્યાગમય જ દાય, જાણે યાગની સાક્ષાત્ મૂર્તિ
જાય, ત્યાગ જાણે એનામાં જન્મથી જ હોય, એવા સહજ સ્વરૂપે એ મહાન ભવ્ય ત્યાી બની ગયા અને એમની ઇચ્છા કે પ્રચાર પ્રેરણા વગર એમની ખરા ત્યાગી તરીકેની નામના દુનિયામાં ચાલુ થઈ ગઈ.
અને નંદનમુનિ જે ખરેખરા રાજય હતા તેને તપ તા કાઈ ભારે અદ્ભૂત આકરો અને વિચારમાં નાખી દે તેવા ભવ્ય હતા. જૈન ધર્માંનાં પુસ્તકાના બે મેટા વિભાગ પાડી શકાય: એક તત્ત્વજ્ઞાન— દ્રવ્યાનુયોગ અને બે ચારિત્ર ધર્મી-નીતિ વિભાગ. તત્ત્વજ્ઞાનમાં આત્મા, આત્માને કર્મ સાથે સંબંધ, આત્માની મુક્તિ વગેરે વાતા આવે, ત્યારે નીતિ વિભાગનાં કર્માંથી સર્વથા મુક્તિ મેળવવા માટેનાં સાધનાની હકીકત હાય, આ ચરણકરણાનુયોગમાં ચારિત્ર અને ક્રિયાની રૂપરેખા બતાવવામાં આવેલી હોય છે અને સાધન ધર્મોમાં એટલી વિવિધતા હાય છે કે જે સાધન ધાને લાભદાયક જ જણાય તેના ઉપયાગકરવા. એમાંનાર્ગાનુસારીના ગુણેથી માંડીને
આ તે બાહ્ય ત્યાગની વાત થઇ, પણુ અંતર ંગ ત્યાગમાં મને વિકાર પરનું સામ્રાજ્ય અને કષાયને વિજય તે નંદનમુનિને ખરેખર અદ્ભૂત હતા. એનામાં દીનતા કે શાકનુ નામ નહિં, અભિમાનતી છાયા નહિ, દંભ દેખાવને છાંટી નિહ અને ક્રોધ પરનો તેના વિજય તે ખરેખર અદ્ભૂત હતા. એણે પોતાની આસપાસ ઉપશમ અને શાંતિનુ જે 1 અહીં કથાનુયોગ અને ગણિતનુયેગની વાત કરી વાતાવરણ જમાવ્યું અને ફેલાવ્યું હતું તે જોતાં નથી, એ અનુયોગે અલગ છે, અલગ પાડી શકાય તેવા છે. ? ( ૧૮ )*>
દ્રવ્યશ્રાવક ભાવદ્રાવક દ્રવ્યસાધુના તથા ભાવસાધુના શ્ર્વન પ્રવાહો વર્ણવવામાં આવે અને તેને લગતી ચર્ચા અને ક્રિયાને લગતી વિગતે આપવામાં આવે.