________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જ્ઞાતનંદનની જ્ઞાન-ઉપાસના.
લેખિકા- મૃદુલા છેઠાલાલ કોઠારી-લીંમડી)
જ્ઞાતપુત્ર શ્રમણ ભગવાન શ્રી મહાવીરના જૈન દર્શન સિવાય કાપણું એવું દર્શન નથી કે જેની હરકાઈ સામાન્ય ઉપાસનાની ભિતરમાં જ્ઞાનની જ્યાત ઝગમગતી હાય.
કઠાર ક`બધતાને તાડવા અન્ય દર્શનકારાએ ફરમાવ્યું કે-કાશીએ જખ઼ને કરવત મૂકાવા, વળી કાઇ ખીજાએ એમ પણ કહ્યું ઃ-ધગધગતા સીસાના રસનું પાન કરેા તા જ ઉદ્ધાર છે. ત્યારે ન્યાતિર એવા ત્રિશલાન ને ઉદ્ધારના અનેકવિધ માર્ગો દર્શાવ્યા, ગાઢ કર્મને તેડવા તેમણે દાન, શીલ, તપ, ભાવ વગેરેની સોપાનશ્રેણી દર્શાવી. પશુ કાઇ કહેશે કે–કાંઇ જ કરી શકવાની શક્તિ ન હોય ના તે છેવટ પશ્ચાત્તાપ તે થાય તે ! તે ય ખેડા પાર થઈ જાય.
પરંતુ આજે રાહુ ભૂલેલા આપણે એ વચનામૃતને પણ ભૂલી ગયા છીએ.
“ હીરા હ્રાથ ખેળ્યા અધાર છે
એની જેમ અધારે આધારે અથડાતા, ફૂંટાતા હીરાને શેાધીએ છીએ, પરંતુ એ શેાધ ગાઢ તિમિરમાં વા મારવા જેવી છે.
આપણી એક પશુ ક્રિયા પાછળ જ્ઞાન નથી અને જ્ઞાન નથી એટલે ભાવ પણુ નથી, સવારે ઊઠતાંથી તે સૂતા સુધી બસ નિત્ય કર્મોમાં રચ્યાપચ્યા રહીએ છીએ છતાંય એ બધાય કાર્યાં છાર ઉપર લીંપણ જેવા કેમ નિવડે છે ? એ બધા કાર્યો દરરાજ ક્રમ ચૂક્યા સિવાય કરવા છતાં ય જીવનની કાઇ એવી રમ્ય ક્ષણૢ કેમ નથી આવતી કે જ્યારે હૈયું સાચા ભાવાલ્લાસથી છલકાઈ જાય ? સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, પૂઘ્ન, દેવદર્શીન વગેરે નિયમિત કરવા છતાં ય અદિલા પ્રમો ધર્મઃ । એ સૂત્ર જીનમાં વણાતું કેમ નથી ? આટલી આટલી સાત્ત્વિક વૃત્તિને જ પેાલનારી ક્રિયા કરવા છતાં ય અન્યના સુખને ખાતર પોતાનું સર્વસ્વ ન્યાછાવર કરવાની વિશ્વવાસધતી ભાવના ક્રમ પ્રગટતી નથી ? અરે ! ખીન્નને ખાતર થોડા ત્યાગ પણ આપણે કેમ કરી શકતા નથી? એનુ કાઇ પણ કારગૢ હાય તે ફક્ત એક જ છે આપણે જ્ઞાતપુત્રની ઉપાસનાને અપનાવી છે પરંતુ એમની જ્ઞાન-ઉપાસનાને - નથી અપનાવી, ક્રિયા શા માટે ? એ સમજ્યા સિવાય ધાંચીના ખેલની જેમ આંખે પાટા બાંધીને આપણે રાજના એ ચક્રાવામાં ફર્યા કરીએ છીએ; એક તસુ ય આગળ વધતા નથી.
જ્ઞાનયિામ્યાં મોક્ષઃ। એ પરમ સિદ્ધાંતને અભરાઈએ ચઢાવી આપણે થતુ જ્ઞાનચક્ર તેડી–ફાડીને ફેંકી દીધુ છે. ફકત ક્રિયાને વળગીને એક ચક્રથી રથને દોડાવવા મથાએ છીએ. એ મથામણુનું પરિણામ શૂન્યમાં જ આવે એમાં કાંઇ આશ્ચર્ય છે ? પતન થયા પછી આટલેથી જ અટક્યું હોત તેાય એને જલદી સુધારી લેવાત પણ આજે આપણે જ્ઞાનદીપકને આધે હડસેલીને ફકત ક્રિયાના ચક્રને પકડીને આધારે દેડતા દેાડતા નિષ્ફળ નિવડવા ઉપરાંત વિનિપાતની એક ઊંડી ગર્તામાં હડસેલાઇ ગયા છીએ. ત્યાંથી નીકળતા પણ કદાચ વર્ષો થશે. આપણી આ દુઃખદ પરિસ્થિતિને લાભ લઈને નવા નવા ગીલા, પૃથા અને કાંટા ફૂટી નીકળ્યા છે. ચરમતીર્થંકર ભગવાન મહાવીરનું એકત્રી શાસન ( ૨૩૯ )(
For Private And Personal Use Only
