________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧૦ મે. ]
૨૪૭ કાર્યો કરે છે તેને માટે આ દિવસ પર્વ તરીકે કહી શકાય અને તે જ પર્વને આરાધક ગણી શકાય, પણ જેને આ કાર્યો તરફ આગ, અરુચિ અથવા તો અશ્રદ્ધા છે તેના માટે આ દિવસ પર્વ ગણી શકાતું નથી તેથી તેને પવિત્રતાનું કારણ પણ બની શકતું નથી.
પર્વ લૌકિક તથા લેકોત્તર એમ બે પ્રકારનાં હોય છે. લોકિક પર્વ ઐડિક જીવનને આશ્રયીન હોય છે અને તેમાં દેહને પ્રધાનતા આપવામાં આવે છે. આ પર્વમાં ખાસ કરીને વિપષિક પદાથોને ઉપયોગ કરીને કામવાસના ઉત્તેજિત બને તેવી પ્રવૃત્તિઓ આદરવામાં આવે છે. પુદગલાનંદી માનવી માત્રને આ પર્વની આરાધનામાં મતભેદ હેતા નથી તેથી બધા ય એક સરખી રીતે ઉજવે છે, કારણ કે બધાયનું ધ્યેય એક સરખું જ હોય છે. સારાં સારું મિષ્ટાન્ન બનાવીને કે પરીદીને પાંચ સાત મિત્રોની સાથે કે સગાંસંબંધીઓની સાથે બેસીને હાસ્યવિદપૂર્વક ખાવાં, સારાં કવાતી વસ્ત્રો તથા ધોળાં પહેરીને નિશ્ચિત થઈને
જ્યાં ત્યાં ફરવું, નાટક સિનેમા જેવા વિગેરે પ્રવૃત્તિઓ પિપિતાની આર્થિક સંપત્તિના પ્રમાણમાં જે દિવસે ઉત્સાહ તથા આનંદપૂર્વક કરવામાં આવે છે તે લૈકિક પર્વની ઉજવણી કહેવાય છે. તે દિવસે બીજી બધી પ્રવૃત્તિઓ છેડી દઈને ફક્ત મોહગ્રસ્ત જીવને રાજી કરવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવે છે. આ પર્વમાં કોઈ પણ પ્રકારના ધર્મનું એય ન હોવાથી પુદગલાનંદી માનવી માત્ર સાથ આપે છે અને તેને વિરોધ કઈ પણ કરતું નથી. જેઓ લેકોત્તર પર્વના નામથી આવી પ્રવૃત્તિઓ આદરે છે તે પણ લાકિક પર્વ જ ઉજવે છે; કારણ કે લેકોત્તર પર્વમાં વૈષયિક વસ્તુઓનો ત્યાગ કરવામાં આવે છે.
લેકેન્નર પર્વના પણ સુખ્ય અને મિથ્યા મ બે પ્રકાર છે. આ પર્વમાં આત્માને પ્રધાનતા આપવામાં આવી છે, તેથી આતિમાને ઉદ્દેશીને દરેક પ્રવૃત્તિ આત્મય માટે કરવામાં આવે છે. તાત્પર્ય કે માનવી ધર્મ સમજીને, પછી તે સમજણ મિથ્યા જ કેમ ન હોય, જે કાંઇ પ્રવૃત્તિ કરે છે તે લોકોત્તર પૂર્વ કહેવાય છે. તીર્થ તરીકે મનાતી નદીમાં સ્નાન કરવું, ફળાહાર કરી ઉપવાર માન, યજ્ઞ કરવા, મરણ પાછળ પિંડાદિ દાન કરવું વિગેરે જે કાંઈ પુન્યધર્મ મારી પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે છે તે મિથ્યા પર્વ કહેવાય છે, જો કે આ બધી ય પ્રવૃત્તિઓ આત્માને ઉદ્દેશીને થાય છે અર્થાત ધર્મ સમજીને કરવામાં આવે છે તોયે તેમાં હિંસાને સ્થાન હોવાથી તથા ભેગને અવકાશ હોવાથી મિથ્યો પર્વ જ કહી શકાય; કારણે કે હિં સકપ્રવૃત્તિ આત્મવિકાસની બાધક છે પણ સાધક નથી. જ્યાંસુધી કષાય તથા વિયેષિક સાધન અને પ્રવૃત્તિને ત્યાગ કરવામાં આવે નહિં ત્યાં સુધી તે મિથ્યા ધર્મ જ કહી શકાય, અને તેથી પર્વ દિવસે પણ જો આવી પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે તો તે પર્વ પણ મિથ્યા કહેવાય છે. કદાચ કઈ પ્રવૃત્તિમાં કણાનુષ્ઠાનને અવકાશ મળતું હોય અને આત્મસન્મુખપણા જેવું દેખાતું હોય તો પણ માનવી તાવિક બોધથી
For Private And Personal Use Only
