________________
5
...
:
--
XX XXXXXXXXXXXXXXXXXXX * અધ્યામ-શ્રીપાલ ચરિત્ર ૪
X XXXX XXX ( ૫ ) XXXXXXXX પ્રસંગ ૧૦ મે
પૂજ્ય માતુશ્રી, હું પરદેશ જવા ઈચ્છું છું તે તમારા આશીર્વાદ પામીને, તમારા દિલમાં જરા પણ રંજ પેદા કરીને તે નહીં જ. માતાના ઉપકારનો બદલો વળી શકે તેમ નથી જ. એક કવિએ ગાયું છે કે “જનનીની જોડ સખી નહીં મળે ?” એ જરા પણ ખોટું નથી. મારા પ્રત્યેના સ્નેહથી આકર્ષાઈ તમે દુખ વેઠવામાં કચાશ નથી રાખી. નજર સામેથી મને દૂર જતે જે તમારી છાતી ચીરાઈ જાય એ સહજ છે. અંતરના આશીર્વાદ હોય તે જ હું ડગલું ભરવાનો.
આમ છતાં વહાલી માતા, મુખ્ય પ્રશ્ન તે એ છે કે તમે વીર જનનીપણું ઈચ્છે છે કે નહીં? કુળદીપકની મા તરીકે ઓળખાવા માંગે છે કે કેમ? કવિ ઉકિત પ્રમાણે તે ત્રણ પ્રકારનાં પુત્રની માતા પ્રશંસાપાત્ર છે; કયાં તો દાતાર દીકરાની, વા ભક્ત બનનાર પુત્રની, અથવા તો પરાક્રમ દાખવી કુખ દીપાવનાર જાયાની. શ્વસુરવાસની સાહ્યબી પર તાગડધિન્ના કરનાર શ્રીપાલમાં હાલ તો દાતારી લેવાની શકિત નથી, તેમ એને નથી ભક્ત ગણાવાની તમન્ના, એની નાડીમાં ક્ષત્રિયચિત રક્ત વહી રહ્યું છે, એની ભુજાઓ શસ્ત્ર ધારણ કરવા સમર્થ છે એ આધારે એ શૂરવીરની ધમાં સ્વનામ નોંધાવા માગે છે.
માતા તને આ વાત નથી ગમતી ! તારે બાલુડે પોતાના પરાક્રમે પોતાના બાપિકા વારસાને–અરે ચંપાના રાજ્યને હસ્તગત કરે એ શું હર્ષને વિષય નથી? મધરાતે એકલી-અટુલી, પહેરેલાં વસ્ત્રભેર ચાલી નિકળનાર પુત્રવત્સલ જનનીને પુનઃ રાજમાતાના સ્થાને અલંકૃત કરે અને હકદારને હક ડુબાડવાને જેણે આ પ્રપંચ ર તેને પરાજય પમાડે એ તારી અંતર્ગત ઈચ્છા નથી ? સાહસ વિના એ શકય નથી. પરાક્રમના પરચા માટે પરદેશ અનુકૂળ ક્ષેત્ર લેખાય. જેમ નાનું સિંહ શાવક નિર્ભયપણે સર્વત્ર વિચરે છે તેમ માને એ ક્ષત્રિય બાળક સારીય પૃથ્વીમાં નિડરતાથી ઘૂમે છે. એ પિતાની ભુજાના બળ પર મુસ્તાક રહે છે. એને આત્મવિશ્વાસ અચળ હોય છે. એને મન પરદેશ જેવી ચીજ જ નથી. તેથી તે કહેવાય છે કે-“વીરાણ્યા વસુન્ધરા.”
યારા તનુજ ! તેં જે જે કહ્યું તે સાચું જ છે. આંધળાની આંખ અને પાંગળાની લાકડી સમા તને દૂર જતાં હું સહી શકતી નથી. મેં પણ રાજપૂતી ધાવણ ધાવ્યું છે. માલવપતિ સહાય આપવા તૈયાર છે. શા માટે એ સ્વીકારી પિતાનું રાજ્ય પાછું મેળવવાની ના પાડે છે ? કારણ પ્રસંગે અરસપરસની મદદ મેળવવામાં ક્ષાત્રધર્મને જરા પણ નાનપ નથી આવતી. આ તો વળી નજીકના સંબંધી છે,
