________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
३४४ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
' ભાદ્રપદ ; (૧} દેવવાચક તે જ આગમનું પુસ્તકારોહણ કરનાર દેવદ્ધિ ગણિ ક્ષમાશ્રમણ છે.
() આ ક્ષમાશ્રમ, આર્યસહસ્તિસૂરિની પરંપરાગત ‘જયંતી’ શાખાના રવિર છે. (૩) નદીની પ્રારંભમાં અપાયેલી થેરાવેલી વિદ્ધિ ગણિની કૃતિ છે.
(૪) આ થેરાવલી “માધુરી' વાચનાનુગત યુગપ્રધાનસ્થવિરાવલી છે.૪ એમાં જે જે સ્થવિરો ઉલ્લેખ છે તે સર્વ ગુરુશિષ્ય પરંપરાગત નથી.'
(૫) પ સવણાકંમ્પની થેરાવલી દેવદ્ધિ ગણિની ગુરુપરંપરા છે. આના સમર્થનાથે તેમણે આઠ કારણો રજૂ કર્યા છે. આ સંબંધમાં હું તેમને નીચે મુજબના પ્રશ્નોને ઉત્તર સૂચવવા વિનવું છું,
(૧) નદીના કર્તા દેવવાચક તે જ દેવદ્ધિ ગણિ ક્ષમાશ્રમણ છે એમ માનવા માટે શે આધાર છે અને તે કેટલો પ્રાચીન તેમજ વિશ્વસનીય છે?
(૨) નંદીની ઘેરાવલીમાં વર્ણવેલા સ્થવિરો પૈકી કોઈ પણ બેની વચ્ચે ગુરૂશિષ્ય સંબંધ છે કે નહિ ?
(૩) જેમ પસવણાકપની થેરાવલીમાં આર્ય દિન્નને સુસ્થિત અને રસપ્રતિબદ્ધ એમ એના શિષ્ય ગણુાગ્યા છે અને એ રીતે ત્રિદિન્નના બે ગુરુ ગણાવ્યા છે તમાં દેવદ્ધિ ગણિ ક્ષમાશ્રમણના બે ગુરુ ન જ હોઈ શકે ? અને જો હોઈ શકે તે શું એ બે ગુરુ તે દૂષ્યગણિ તેમજ આર્ય સાંડિલ્ય છે, એમ માનવામાં કશો વાંધો આવે છે ખરો ?
૪) નંદીની રાવલી એ યુગપ્રધાન સ્થવિરાની આવલિકા છે. એનો અર્થ એમ કરાય કે અનુગધરા-શ્રુતસ્થવિરા-પ્રવચનના પ્રકૃષ્ટ જ્ઞાતાઓની એ આવલિકા છે. જે એમ અર્થ કરાય તે દુષ્પગણિતે દેવદ્ધિ ગણિ ક્ષમાશ્રમણના વિદ્યાગુરુ તરીકે કોઈ ઓળખાવે તે કેમ?
(૫) જે સાંડિલ્ય એ દેવદ્ધિ ગણિના દીક્ષાગુરુ હોય તો નંદીની ધેરાવલીમાં સાંડિલ્ય પછી સત્તરેક મુનિવરોનાં નામ અપાયાં છે તેનું કેમ ?
મેરૂતુંગસૂરિએ થેરાવલીની ટીકામાં દેવદ્ધિ ગણિ ક્ષમશ્રમણને મહાવીર સ્વામીની પછી થયેલા સ્થવિરોમાંના ૨૭મા તરીકે ઓળખાવ્યા છે, આ માટે એ સૂરિ પાસે શે આધાર છે તે જાણુ બાકી રહે છે, બાકી એવી કલ્પના થઈ શકે છે કે-નંદીની થેરાવલીની મલયગિરિરિએ જે ટીકા રચી છે તેમાં ધર્મ, ભદ્રગુપ્ત, વજી, આર્ય રક્ષિત અને ગોવિન્દના વર્ણનવાળી ત્રણ ગાથાઓની ટીકા નથી એટલે એ મલયગિરિરિએ એને પ્રક્ષિત માની હશે; પણ પં. કલયાણવિજયજી ૧૨૫ મા ૫૪માં કહે છે કે એ વસ્તુતઃ
૧ જુએ પૃ. ૧૧૯. ૨ જુએ પૃ. ૧૨૦. ૩ જુએ પૃ. ૧૧૯, ૪ જુએ પૃ. ૧૧૯. ૫. જુઓ પૃ. ૧૨૦, ૬. જુઓ ૫, ૧૨૧. ૭, જુઓ પૃ. ૧૧૯, ૮ પવલી સમુચ્ચય (પ્રથમ ભાગ પૃ. ૧૨-૧૪)માં જે નંદીની થેરાવલી છપાયેલી છે તેમાં ૨૮મી ગાથા પછી બે અને ૩૬મી ગાથા પછી બે એમ એકંદર ચાર ગાથાઓ કોઈ કોઈ ગ્રંથમાં હોવાનું સૂચવાયું છે. એટલે આ હિસાબે ત્રણ નહિ પણ ચાર ગાથા પ્રક્ષિપ્ત ગણાઈ લાગે છે,
For Private And Personal Use Only
