________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન સાહિત્ય સેવા.
રીકે સાહિત્યપર્ષિમાં સ્થાન આપવાને કાઇને! દાવેા નથી, પણ સાહિત્યના અા તરીકે સ્થાન માગવાનો તેને હક છે. આ દિ ને રાખવામાં આવે તો સહિષ્ણુતા થઇ શકે તેમ જણાય છે. આ વિચારને હવે આપણે સાહિત્યક્ષેત્રમાં વિસ્તારથી જણાવવાના રહે છે. ધર્મના અંગને અહીં મુખ્યતા આપવાની નથી, પટ્ટ ભાગ્યક્ષેત્રમાં એવુ કેવુ સ્થાન છે ? કયું સ્થાન હૈં ? તે બતાવવાની જરૂર, અને એ મનાવવાને અંગે નેતર સાહિત્યકારોએ બતાવેલી ઉપક્ષા અન સાહિત્ય સેવકોએ કરેલા પ્રમાદ આખા સાહિત્યક્ષેત્રને કેટલા હાનિ કરનારા છે, એ બતાવાય તે સાહિત્ય પરિષમાં અમુક સ્થાનેથી બનાવાયલી અસહિષ્ણુતા દૂર થાય અને સાહિત્યના સર્વ દિશાએ ઉત્કર્ષ થાય એમ લાગે છે.
ક
એ વાત સ્પષ્ટ કરવા માટે જૈનસાહિત્યની ધર્મની બાજીને મુખ્ય સ્થાન ન અપાય તે ખરૂ છે અને સાહિત્યપરિષદ્ અમુક ધર્મવાળાની ન હોય ત્યાં એ વાત હોય પશુ નહિ તેથી તે યેાગ્યજ છે, પણ સાહિત્ય વિષયની વિચા રણાના અંતરમાં ધર્મ ભાવના આવી જાય તે તે દૂર કરી શકાતી નથી. ગુજ રાની સાહિત્યકારને અગે જોઇએ તે પ્રેમાનંદ કે નરસિંહ મહેતા, દયારામ કે સામળભટ્ટ, અખા કે ભાજે ધમ સાહિત્યપર ઘણું લખી ગયા છે, પરંતુ સાRsિન્ય પરિષદે તેમનાપર વિચારણા ભાષાશાસ્ત્રની નજરે કરવાની છે, એ વાત જે રસીકા દાણાય તે પછી જૈન સાહિત્યને સાહિત્ય પરિષદ્રમાં સ્થાન મળવાની અમતમાં મતભેદ ઉભા થઈ શકતાજ નથી. કદાચ કેાઈને શ ંકા રહેતી હાય તા. નીચેની માખતા વાંચવાથી શકાનું સહેજ સ્થાન પણ દૂર થશે એવી મારી માન્યતા છે. સહાનુભાવ દ્રષ્ટિએ-સાપેક્ષ નજરે-પ્રેમ ભાવે-સાહિત્યકારની વિશાઆ નજરે આ વિચારા ગુજરાતી ભાષાના સેવકોએ વિચારવા નમ્ર વિજ્ઞપ્તિ છે. દરેક મુદ્દા તપાસવા ભાષાની નજરે જરૂરી છે, ભાષાના ઉત્કર્ષ માટે ઉપયાગી છે અને તેને તિરસ્કાર કરવામાં આખા સાહિત્યના વિશાળ અને મહાનૂ કૃતિ છે તે જોઇ શકાશે.
For Private And Personal Use Only
એક જેનેાનુ` રાસાઓનુ સાહિત્યજ તપાસીએ. તેરમા સૈકાથી એગણીશમા સેકાની આખર સુધી જૈન સાધુઓ અને જૈન કવિએ રાસાએ લખતા આન્યા છે. રાસા એટલે રસકાબ્યો. એ ઘણે ભાગે‘દેશી’ અથવા ઢાળમાં હેય છે. આખા રાસામાં એક મુખ્ય વિષય હોય છે. દાખલા તરીકે દાન, બ્રહ્મચર્ય, તપ, સત્ય, સંસારની સ્થિતિ, વિવેક વિગેરે, એ પ્રત્યેકમાંનો એક વિષય લઈ તેનાપર દૃષ્ટાંતકથા કાવ્યમાં આપેલી હાય છે. પ્રત્યેક ઢાળ અથવા દેશીની પહેલાં દુહા હૈાય છે, કથામાં આડકથા કે અંતરકથાએ હાય છે, પ્રત્યેક ફ્રેશીને પ્રેમાનંદના ફડવા' સાથે સરખાવવા ચેાગ્ય છે, આખી કથા લગભગ
