________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જિન સાહિત્ય સેવા.. વીવીએ, વીશીઓ અને પ્રકીર્ણ સ્તવનોનો સંગ્રહ થાય તો ઓછામાં ઓછા “પ્રાચીન કાવ્ય માળા” ના ૪૦ પુસ્તક જેટલો થાય.
૨ સઝા–સ્વાધ્યાય-આંતર વિચારણાની ભાવનાઓ. કઈ વાર કે ઈના જીવન ચરિત્ર સાથે અને કોઈ વાર સ્થળ ઉપદેશ રૂપે હૃદયને અંદર અસર કરે છે. ભા'માં અને બધા “શી” ગળાના રોગમાં હોય છે. એનું સાહિ જે પણ લગભગ અડવને જેટલું છે.
દરેક સ્તવન અને સઝાયમાં કર્તા પિતાનું નામ છેવટે આવે એ આચાર પ્રથમથી છે, સંવત્ અગર બીજે ઇતિહાસ એમાં કવચિત જ હોય છે.
૩ ચૈત્યવંદન-ટુંકા, ઘણાખરા દેશી રાગમાં, માલિનિ છંદમાં અથવા અન્ય ચાલુ ધૂનમાં હોય છે. બહુ ભાવવાહી હોય છે. તીર્થકરના ગુણગ્રામ તે પ્રાધાન્ય ભોગવે છે. ઘણે ભાગે તે દુહા ચોપાઈજ હોય છે.
૪ સ્તુતિ–એને ભાષામાં “ઈ ” કહેવામાં આવે છે. એ ઘણું ખરું ચર રજા જોડલામાં હોય છે. પ્રથમમાં એક તીર્થકરની પ્રાર્થના, બીજામાં ચારીની, ત્રીજામાં જ્ઞાનનું મહત્વ અને ચેથામાં દેવદેવીની પ્રશંસા હોય છે. આ સાહિત્ય પણ ઘણું છે.
પ સયા, પ્રભાતીઆ, છ, દુહાઓ, ચોપાઈએ, ચાબખ , ધોળે. આ ઉપદેશક વિભાગ છે. અત્યંત મનોરંજન કરનાર અને આ માખી ઉન્નતિ કરનાર, હૃદયને સીધે ઉપદેશ કરનાર વિભાગ છે. એમાં બહુ આનંદ આવે તેમ છે. સાહિત્યની નજરે એમાં કરૂણા અને શાંતરસની રેલમછેલ હોય છે. આ સાહિત્ય પણ ઘણું છે.
૬ ગળી–સ્ત્રીઓએ ગાવાની, ગુરુમહિમા બતાવનારી અર્થ ચમત્કારથી ભરપૂર હોય છે.
૭ પદે-આનંદઘન, ચિદાનંદ અને યશોવિજયજી, જ્ઞાનવિમળસૂરિ, વિનયવિજયજી આદિના અનેક પદે જુના સાહિત્યમાં મોજુદ છે. કાઠિયાવાડના લોકગીતનો આનંદ અનુભવનારાઓએ આ અતિ નિર્મળ અને પવિત્ર સાહિત્ય વકવે. જેવું છે. એકવાર સાંભળ્યા પછી એને ગુંજારવ કાનમાંથી જાય તેમ નથી. એમાં જૈન ધર્મની વાતની મુખ્યતા હોતી નથી, વૈરાગ્યની મુખ્યતા હોય છે. કબીરના ૫૮ સાંભળે તે તેટલાજ રસથી આનંદઘનને સાંભળી શકે તેમ છે. આ સાહિત્ય પણ ઘણું વિશાળ છે.
૮ પૃજાઓ–-આ ઘણું વિશાળ ક્ષેત્ર છે. સાહિત્યના રસથી ભરપૂર છે, કાવ્યના-કવિતાના નમુના છે. પંડિત વીરવિજયજી જેવાની એકાદ પૂજા સાંભળી હેય તે રસિક સાહિત્યકારને ડોલાવે તેવી છે.
For Private And Personal Use Only
