________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૨
શ્રી જેન વમં પ્રકાશ.
ધિક્કારનારે ઉત્પન્ન થાય છે, એ અધિકતર કઇજનક છે. આ પરથી એમ ફલિત થાય છે કે ચાલુ કેળવણીથી છોકરાનાં માત્ર મગજ જ કેળવાય છે, પણ આત્મા નહીં. કેળવણી માત્ર શોભાસ્પદ જ છે; પણ સુખપ્રદ નહીં. બીજું બધું જ શીખવાય છે માત્ર મનુષ્યની ફરજે જ નહીં. બુદ્ધિ કેળવાય છે પણ સદ્દગુણ નહીં. હોંશી ખારી વધારાય છે પણ પ્રમાણિકતા નહીં. ટૂંકમાં કહીએ તે હાલની કેળવણીથી અંગ્રેજી ભાષાનું ભાષાજ્ઞાન માત્ર અપાય છે અને તેને બદલે માતૃભાષાનું અજ્ઞાન વધે છે. સંસારને લગતી વધારે ઉપયોગી બાબતો બાજુ પર રાખી વ્યવહારિક જ્ઞાનને વિસારી દેવાય છે. જ્ઞાનનો ઉપયોગ કરવાની કળા ખેડાતી નથી. વરક્ષણનું તથા ઉપજીવિકાને માટે જરૂરનું જ્ઞાન અપાતું નથી. ભણી ભણીને પરાવલંબી થવું પડે છે. શિક્ષણ અનેક રંગી લાંબુ પહેલું બહુ બને છે, પણ ઉંડાણમાં કાંઈ જ નહીં. ઉપર ચોટીલું કૃત્રિમપણું વધી જાય છે. જેમ બહુ તેલથી દીવો ઝાંખો બળે છે, બહુ ખાવાથી પેટમાં બાદી થઈ જાય છે ને બહુ વરસાદથી પાક બગડી જાય છે, તેમ આજ. કલની અતિ કેળવણી પજાનાં મન નિર્મળ થઈ જાય છે, એમ કહેવું શું સંદેહ ભરેલું છે? આરેગ્ય. ચારિત્ર્ય અને નીતિના શિક્ષણને તો તિલાંજલી અપાઈ છે. તેમજ ખેતી, વેપાર અને વિદ્યાહુન્નરની કેળવણીને વિસારી દેવામાં આવી છે. દેશની ઉન્નતિ અવનતિનાં કારણેને અટકાવવાનાં સાધન રૂપી દેશને ખરો ઈતિહાસ શીખવાત નથી. વિજ્ઞાનની માત્ર વાતો થાય છે. દેશમાં પ્લેગ, કોલેરા વિગેરે મહામારીથી દરસાલ અસંખ્ય મનુષ્યનું નિકંદન નીકળી જાય છે. તેના ઘરગથુ ઉપનું જ્ઞાન આપવાનું કેળવણીની કક્ષાથી બહાર માનવામાં આવે છે. સ્ત્રી માટે યોગ્ય વિચાર કરવાને હજુ કોઈને વખત જ મળ્યું નથી, તેથી અત્યારસુધી કુદરતી રીતે સંસારમાં ભિન્નભિન્ન કાર્યો કરવા સરજાયેલી બે ભિન્ન પ્રકૃતિઓને કુદરતથી વિરૂદ્ધ એક જ માગે કેળવણી અપાય છે. એ કેટલું અંધેર કહી શકાય? દરેકે દરેક ચીજને માટે પરદેશ પર આધાર રાખે પડે છે, એ કેટલી પરતંત્રતા? નથી શારીરિક સ્થિતિ સુધરી કે નથી આર્થિક સ્થિતિ સુધરી, ઉલટો દેશ દિનપ્રતિદિન નિર્ધન, નિ:સત્વ અને ઓશીઆળા થતા જાય છે. એકંદરે ચાલું કેળવણીથી દેશનું દળદર દૂર થયું નથી પણ વધ્યું છે. સેંકડે દશ પુરૂષ અને માત્ર એક જ સ્ત્રી લખી વાંચી શકે છે તે શું કેળવણી કહી શકાય ? ( આ પ્રમાણેની સ્થિતિ છે.)
સાહિત્ય પુ. ૮ અંક ૧૦ મો.
For Private And Personal Use Only
