Jain Dharm Prakash 1918 Pustak 034 Ank 09

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

લા
જૈન ધર્મ પ્રકાશ. ઓષધનું સેવન કરનાર વ્યાધિવંત માણસ સર્વ વ્યાધિથી મુક્ત થઈ શકે છે, તેમ પરાઉપગારી વીતરાગ પ્રભુનાં એકાન્ત હિતકારી વચનને પૂર્ણ શ્રદ્ધા-રૂચિથી સેવારા ભવ્ય જન સકળ રાગ, દ્વેષ અને મેહાદિક મહા રોગથી સર્વથા મુક્ત થઈ પર શાન્તિને પામે છે.
ઈતિશમ,
पढमं नाणं तओ दया.
(લેખક–સ. ક.વિ.) પ્રથમ જ્ઞાન (સમાજ) અને પછી દયા--અનુકંપા, “હિંસા કે અહિંસાના ભેદ ડહાપણુથી સમજવા યોગ્ય છે.”
મત્તયેગા પ્રાણુવ્યપપણું હિંસા –વિષય કષાયાદિક પ્રમાદવડા મન વચન કાયાથી સવ૫ર પ્રાણને અંત કર તે હિંસા કહેવાય છે.
આવી દુષ્ટ હિંસાનો જ્યાં અભાવ હોય તેને જ અહિંસા અથવા દયા જાણવી. આપણે સહુ દયા અથવા અહિંસાને લાભ ઈચ્છીએ ખરા, પરંતુ તે લાભ ઈતા એવા આપણે આપણા વર્તનમાં કેટલા સાવધાન રહેવું જરૂરનું છે તે હિંસા કે અહિંસાની સામાન્ય વ્યાખ્યા ઉપરથી જ પણ સમજી શકાય એવું છે. મૂળ વ્યાખ્યામાં આવેલ “પ્રમત્ત ગ” નો ખુબ ખ્યાલ રાખવાની જરૂર છે. અમર જોગ એટલે પ્રમાદવાળા ગ-પ્રમાદયુક્ત ગ. તે પ્રમાદ કયા? સામાન્યત: સદ (Intoxication), વિષયાસતિ (Sensual appetite ),-ધાદિ કષાય, નિદ્રા-આળસ અને વિકથા-નકામી કુથલી એ પ્રમાદરૂપ કહેલ છે. ટુંકાણમાં કહીએ તે નિષ્કારણ બંધુરૂપ સર્વજ્ઞ વીતરાગ દેવે આપણું એકાન્ત હિત માટે જે કંઈ હિત આચરણ કરવા માટે ઉપદિચ્યું છે તે હિપદેશનો આપમતિથી અનાદર કરી વછંદપણે ચાલવું, ખાવું, પીવું વિગેરે મોજ માણવી એનેજ શાસ્ત્રકાર શરદ કહે છે. અજ્ઞાન મિથ્યાત્વાદિક દેવ માનું પિતાની જ બેદરકારીથી સેવન કોકરવું તે પણ પ્રમાદરૂપ જ લેખાય. ઉક્ત પ્રમાદવાળાં મન વચન કાયા કહે કે વિચાર વાણી અને આચાર કહે તેજ માંદગ-એટલે પ્રસાદયુક્ત મને વચન ફામના વ્યાપાર જાણવા, આવા પ્રમાદાચરણથી પિતાના કે પરાયા પ્રાણને અંત કરવામાં આવે તેનું નામ હિંસા. એ પ્રાણ બે પ્રકારના-દ્રવ્ય અને ભાવરૂપ કહ્યા •છે. ત્રાદિક પાંચ ઈન્દ્રિયે, મન વચન અને કાયદળ, શ્વાસોશ્વાસ અને આયુષ્ય | દશને દ્રવ્ય પ્રાણસંજ્ઞા તથા જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર અને વીર્ય-શક્તિને ભાવપ્રાણની રોણા આપેલી છે. દ્રવ્યપ્રાણુને નાશ થાય તે દ્રવ્યહિંસા અને ભાવપ્રાણને ના-લોપ થાય તે પાવહિંસા જાણવી. એ બંને પ્રકારની હિંસા તજવા ગ્ય