Jain Dharm Prakash 1913 Pustak 029 Ank 03

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 8

જૈનધર્મ પ્રકાશ.
ધરે છે અને તેને જ સબળ પ્રમાણરૂપ ગણે છે, ત્યારે તુચ્છ આગ્રહવાળું–કદાગ્રહી મન, મકટની પર ખરી યુક્તિરૂપી ગાયને પુછડાવતી પકડી તેનું ખંડન કરવા મળે છે. ઉત્સ, અપવાદ, નિશ્ચય, વ્યવહાર અનંત ઉપયોગાત્મક સ્યાદ્વાદ માર્ગ મૂકી શુન્ય અને નકામે કદાચ કરે જેને પ્રિય હેય. અરે ! જે કદાડથી ભરેલું હોય એવું મને ખરેખર મર્કટ તુલ્ય છે. અથવા સત્ય-પ્રમાણ ભૂત યુતિઓનું પણ હોંશથી–જાણી જોઇને ખંડન કરનાર હોવાથી તે મટ કરતાં પણ વધારે અનર્થકારી થાય છે. અનંત ભવબ્રિમણરૂપ મહા અનર્થથી બચવા છતા સહુ કોઈ ભવ્યાત્માઓએ આ ઉપરથી જે ઉત્તમ બોધ લેવાને છે તે એ છે કે મધ્યસ્થપણે મનને નિયમમાં રાખી સર્ચ યુક્તિયુક્ત વચનને અનુસરવું પણ મનને મોકળું મૂકી દઈ તુછાત્રી બનવા દેવું નહિ. મનને જેમ બને તેમ કેવી સુશિક્ષિત કરવું.
ભાવનાદ નજર રાખવા માટે મધ્યસ્થ મહામુનિ કેવા હોય ? તે શાસ્ત્રકાર બતાવે છે.
नयेषु स्वार्थमन्येषु, माया परचालन ।।
समशीलं मनो यस्य स मध्यस्थो महामुनिः ।। ३ ॥ ભાવાર્થ-વાંટ અર્થ સાધવામાં કુશળ અને અન્ય અર્થમાં ઉદાસીન એવા સર્વ માં જે સમભાવે કહે છે, લગા હડ તાણ કરતા નથી તે મહામુનિને મધ્યત્ય જાણવા. મધ્યસ્થ મુનિ સર્વ નય વચનને સાપક્ષપણે વિચારી સ્વહિત સાધ. વામાં તત્પર રહે છે.
વિવેચનનગમ. સંપ્ર. વ્યવહાર, જુસૂત્ર, શબ્દ, સમભિ અને એવું ભૂત આ સાત નર્યા છે, તેનું કઇક વિસ્તારથી વરૂપ “નય કર્ણિકા” અનુસાર
જૈન તત્વ પ્રવેશિકા ” માં લખવામાં આવેલું છે, ત્યાંથી તેનું વરૂપ-લક્ષણ પ્રમુખ જાણી લેવા ખપ કરો. તે બધા નાની સામાન્ય રીતે ખૂબી એ છે કે તે પ્રત્યેક નય પિતપોતાને અભિમત પક્ષ સ્થાપવામાં-યુક્તિથી હસાવવામાં કુશળ હોય છે, અને બીજા નયને અભિમત પક્ષ સ્થાપવામાં નિષ્ફળ-નિષ્ણજન હોય છે, તેમ છતાં તે સર્વ નક્ત વતુ ધર્મમાં (તત્વવર્તનમાં ) જેનું મન સમભાવે રહે છે. પક્ષપાત રહિત વતે છે. બેટી ખેંચતાણ કરતું. નથી તે પ્રત્યેક નયમાંથી સાર તત્વ માત્રને હી લે છે. તે મહામુનિને નિધ્યસ્થ સમજવા.
ઉકત મધ્યસ્થ મહાત્મા પ્રત્યેક નયમાંથી સાર-તત્ત્વ ગ્રહી વિરાગ્ય રસમાં : લત પર મરહબુત રતાડગીનું આરાધન કરવા સદાય ઉજમાળ