Jain Dharm Prakash 1913 Pustak 029 Ank 03

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

'પમ પ્રકાશ.
श्री ज्ञानसार सूत्र विवरण.
છે ? એ મારાષ્ટ્રમ્ વિવેકવંત હોય તે રાગ કેપ ન કરે અને શુભાશુભ સંયોગ વખત મધ્યસ્થ રહ, એથી હવે પ્રસંગાગત માધ્યકશ્ય અથવા મધ્યસ્થતા અક કહે છે.
स्थीयतामनुपालंभं. मध्यस्थेनांतरात्मना ।
कुनकरक्षेपे-स्त्यज्यतां वालचापलं ॥ १ ॥ ભાવાર્થ-મધ્યસ્થતા અદરવાથીજ સક્રિક પ્રાપ્ત થાય છે. અથવા વિવેક તજ મધ્યસ્થતા આદરે છે, માટે મધ્યસ્થ રહેવા શાસ્ત્રકાર ઉપદિશે છે. જેથી અપવાપાત્ર થવું ન પડે એવી અંતરષ્ટિથી મધ્યસ્થતા અાદરવી યુકત છે. મધ્યસ્થતા સેવવાથી સબલ યુકિતને વેગ આદર કરવામાં આવે છે અને કુતર્ક કવાપી બાલચપલતા દૂર કરવાનું બને છે.
વિવેચન–હે આત્મન ! તું સદ્વિવેક વડે બહિર તમ ભાવ તજી, રાગ દ્વેષ સહિત મધ્યસ્થ ભાવે રહી એવું અંતરાત્મપણું આદર કે જેમાં સ્વભાવપઘાત કરવારૂપ ઉપાલંભ અવકાશજ રહે નહિ. જે જીવને પરપુગલિક વસ્તુઓમાં અદ્યાપિ અત્યાશક્તિ વર્તે છે તે મૂઠ અવિવેક બહિરાત્મા કહેવાય છે. આવા મૂઢ બહિરાત્મા શુભાશુભ સવેગ મળતાં રાગ ઢષ કરે છે અને તેથી પોતાના આત્માનું નિશ્ચિત કવરૂપ ફિટિક ન દશ નિર્મળ છે-નિષ્કપાય છે-નિરૂપાધિક છે, તેને પૂર્વકૃત પુન્ય પાપ જન્ય શુભાશુભ સ ગ મળતાં જે ગ રૂપ વિપરીત પરિણામ થાય છે તેથી તે મલીનતા ધરે છે. સ્વરૂપે પઘાત પામે છે. સમ્યગ જ્ઞાન-વિવેક વડે જેને આંતરરાષ્ટ્ર જાગી છે તે અંતરાત્મા કહેવાય છે. તે ગમે તેવી પરપુદગલિક વસ્તુઓ માં મિથ્યા મમતા ધારી-રાગધ રૂપ વિપરીત પરિ. રામને પામી સ્વભાવે પઘાતરૂપ આમ મલીનતા કરતા નથી. પણ સભ્ય જ્ઞાન દર્શનના પ્રભાવથી તેને સ્વસ્વરૂપનું યથાવત્ ભાસન અને શાન ( નિધોર) થયેલ હોવાથી પોતાનું શુદ્ધ-નિરૂપાધક-નિકાય સ્વરૂપ પ્રગટ કરવા અનુકૂળ ચારિત્રનું સેવન કરે છે અને શુદ્ધ સ્વભાવ રમશુરૂપ નિર્મળ ચરિત્ર જેમને પ્રાપ્ત થયેલું છે એવા વિભાવરમણ મહાત્માનું દઢ આલંબન લહ. અથવા તેમનું ઉત્તમ ભાવના–આદર્શ (Udal) હદયમાં ધારી-સ્થાપી તન્મય થવા પ્રબળ પુરૂષાર્થ સેવે છે. તેવા પુરૂષાથી મહા વિભાપઘાત કહો કે આમલીનતારૂપ ઉપાલંભ ( દેવ ) ને કેમ પામે ? ન જ પામે. એમ સમ્યગ વિગ્રાહી હે -મન ! પણ એવી નિદેવ મધ્યતાને