Jain Dharm Prakash 1913 Pustak 029 Ank 03

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

શ્રી જ્ઞાનસારે તવવરણ.
રહે છે અને સંસારભાવથી ઉદાસીન રહે છે, કેવા વિચારથી રહે છે ? તે શાસ્ત્રકાર તાવે છે.
स्वस्वकर्मकृतादेशाः स्वस्त्रकर्मभुजां नराः
;
न रागं नापि च द्वेषं मध्यस्थस्तेषु गच्छति ॥ ४ ॥
ભાવાર્થ-સર્વ કોઈ પોતપોતાના કર્માનુસારે ચેષ્ટા કરે છે અને તે મુજબ કુલ ભોગવે છે, તેમાં મધ્યસ્થ રાગ કે રેપ કરતા જ નથી. સર્વત્ર સાક્ષી ભાવે વાં સ્વહિત સુખે સાધી શકાય છે, માટે સર્વ અનુકૂલ યા પ્રતિકૂલ સર્ચાગેમાં રાગ દ્વેષ ત્યજીને સર્વદા સમભાવે રહેવા સાવધાન થવું યુકત છે.
$3
6:
વિવેચન--રાજા ને રક, ગરીબ ને તાલેવર, પતિ ને મૂર્ખ, સુખી તે દુ:ખી સહુ કોઈ પોતપોતાના પૂર્વકૃત કર્માનુસાર ચેષ્ટા કર્યાં કરે છે, અને સહુ કેાઈ કરેલાં અને કરાતાં કર્મનું ફળ તેજ સ્વતંત્ર ભોગવે છે. કર્મના અચળ કાયદાને સમજી તેને માન આપનાર મધ્યસ્થ-સમભાવી પુરૂષ તેમની ભિન્ન ભિન્ન ચેષ્ટાઓને જાણી-જેઈ અથવા ભિન્નભિન્ન કર્મજન્ય ભિન્નભિન્ન પ્રકારનાં ફળ જાણી-જોઇ તેમાંના કેઇ ઉપર પાતે રગ કે રીસ કરતાજ નથી; પણ સમભાવે જ રહે છે. કહ્યું છે કે ભિન્ન ભિન્ન કર્મના કર્યાં, તેના ફળ ભક્તા, તદનુસારે ચાર ગતિમાં રબડનાર, અને સકળ કર્મના ક્ષય કરી મેને પામનાર પેાતાના આત્માજ છે. ” વળી કહ્યું છે કે ગમે તેટલે કાળે પશુ કરેલાં શુભાશુભ કર્મ ભાગવ્યા વગર છૂટકાજ નથી. તે અવશ્યમેવ ભોગવવાં જ પડશે. ’‘ સજીવ કમવશાત્ ૧૪ રાજલેકમાં ભ્રિમણ કરે છે, તે સહુને હું ખમાવું છુ, તે સહુ મુજને ક્ષમા આપા ! સહુ સાથે મારે મૈત્રીભાવ છે, મારે કાઇ સાથે વેર વિરોધ નથી.’ સામ્ય વૃત્તિવાળા સાત્ત્વિક જૂના સહ સાથે આ રીતે ક્ષમાપના કરે છે.
"
મધ્યસ્થ જનોએ પેાતાના મનને યાંસુધી દમન કર્યાં કરવુ ં તે શાસ્ત્રકાર કહે છે.
मनः स्याद्व्यावृतं यावत् परदीपगुणग्रह ||
कार्य व्ययं वरं तावन्, मध्यस्थेनात्मभावने ॥ ५ ॥
ભાવાર્થ-જયાં સુધી પેાતાનુ મન પારકા ગુણદોષ જોવા દોરાઇ જતુ હોય ત્યાં સુધી મધ્યસ્થ માણસે તેને આત્મભાવમાં જોડી દેવું ચેગ્ય છે. જ્યાં સુધી મન સ્વગુણમાં સ્થિર ન થાય અથવા આત્મ અવગુણુ એળખી તેને દૂર કરવા તત્પર ન થાય ત્યાં સુધી પવિત્ર જ્ઞાન ધ્યાનના અભ્યાસથી સમતાની વૃદ્ધિ કરવી. —આત્મ વ્યતિરિક્ત-પરના શુદોષ જાણવા-જોવા-આદરવા,
વિવેચન