________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે. હિંસકને એકાંતે લઈ જઈ સમજાવવા પ્રયત્ન કરે છે પરંતુ તે ન સમજવાથી છેવટે તેનું પૂર્વ વૃત્તાંત પૂછે છે, અને તે ખરેખરૂં જાણ્યા પછી કાંઈક રાજી કરવાની આશા આપે છે. એટલે પછી હિંસક મંત્રી હિલરાજનું પૂર્વ વૃત્તાંત કહેવાનું શરૂ કરે છે. અહીં સુધી તો આ પ્રકરણની પીડીકા થાય છે પરંતુ એની અંદર જોવાનું એ છે કે ગરજવાળા માણસ પોતાનું કાર્ય સાધવા કેવી કેવી યુકિતઓ કરે છે અને પરોપકાર પરાયણ માણસ ખરી પડામણને વખતે ન કરવા ગ્ય કાર્યમાં પણ દાક્ષિણ્યતાને અંગે કેવી કબુલાત આપે છે. અહીં સિંહ લાવાના પરિવારને જેવી પોતાની કાર્ય સિદ્ધિની ચિંતા છે તેવી બલકે તેથી પણ વધારે ચંદરાજાને આભાપુરી પાછા જવાની અને વિમાતા વિરમતિના કેપને ભોગ થઈ પડવાની ચિંતા છે. અહીં સુધીની હકીકતમાં હિંસક મંત્રી અતિ કપટી, કુટિલ, કદાગ્રહી અને દુર્મતિ હોવાથી તેની વચન રચનાના સંબંધમાં
જળ કહે ત્યાં થળ પણ નહીં. ચલે ડાક ડમાળ; રવી ઉદયાસ્ત લગે સદા, બેટી હાલજ ચાલ.
કુટિલ માણસે જળ કહે ત્યાં થળ પણ હેતું નથી, ઓટો ડાકડમાળાજ ચલાવે છે અને સૂર્ય ઉદય થાય ત્યાંથી તે અસ્ત પામે ત્યાં સુધી તેની હાલ ચાલ તમામ બેટીજ હોય છે. આવા માણસે જગને ભારરૂપ હોય છે, છતાં મતલબને અંગે સજજનો પણ તેને એકાએક તજી શકતા નથી. સિંહ રાજા ખરેખર રાજજન છે, તેને પ્રારંભથી જ આ પ્રપંચ નાપસંદ છે પરંતુ એકવાર દુર્જને સજજનને પણ એવા કાર્યમાં જોડી દે છે કે પછી તેને તેમાંથી છુટવું મુશ્કેલ થઈ પડે છે. અહીં સિંહલ રાજાને પણ આટલી સ્થિતિએ વાત પહોંચ્યા પછી “સાપે છછુદર ગળ્યા જેવું જ થયું છે. હવે આ વાતને છોડી દેવાની સ્થિતિમાં તે રહ્યા નથી. જો કે એટલી ખરી હિંમત ન બતાવવાનું પરિણામ તે તેને આ કરતાં વધારે ખેદ ઉત્પન્ન કરનારી સ્થિતિમાં મુકનારૂં આવ્યું છે. તે તો આપણે હવે પછીના પ્રકરણમાં છે. અહીં પ્રસ્તુત પ્રસંગમાં તે તેનું મન અત્યારે હિંસક મંત્રીને વશ થઈ ગયાનું જ દષ્ટિએ પડે છે.
સિંહળ રાજાના ગુઢ વચનથી જ્યારે ચંદરાજાને શંકા પડે છે ત્યારે તે કહે છે કે-“અમે ઠગ નથી કે તમને મળીએ, પણ કદી તેમ થાય તે પણ જેણે પરોપકાર કરવા માટે જન્મ ધારણ કર્યો છે તેને વિમાનવાનું શું છે? સૂર્ય અજવાળું કરે છે ને આકાશમાં પરિભ્રમણ કયાં કરવાનું કઇ સહે છે તેને પેસકરી કે આપે છે ? વૃકા ફળ ફુલે છે ને મારા તેના ફળ કુલ ચુંટી તેને કે! આ છે છતાં તે તેને બદલે શું માગે છે? ની રાત્રિ દિવરા વહે છે અને
For Private And Personal Use Only
